Anayasa Mahkemesi (AYM), boşanan bir çiftin çocuklarının yurt dışına iadesi davasının uzun sürmesini ve başvurucu annenin iddialarının yetersiz şekilde değerlendirildiğini belirterek aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Resmi Gazete'de yayımlanan kararda, 2010 yılında Türkiye'de evlenen başvurucu annenin bir süre sonra eşiyle Almanya'ya yerleştiği, çiftin 2013 ve 2014'te iki çocuk sahibi olduğu ve 2018'de çocuklarla Türkiye'ye dönerek Gebze 3. Aile Mahkemesi'nde boşanma davası açtığı ifade edildi. Mahkeme, aynı yıl içinde çiftin boşanmasına karar vermiş, çocukların geçici velayeti başvurucu anneye verilmiş ancak karar kesinleşinceye kadar çocukların yurt dışına çıkışının yasaklanmasına hükmetmiştir.
Gebze Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, çocukların ikametgahının Almanya olması sebebiyle 2019 yılında açılan 'mutat meskene iade' davası, başvurucu annenin itirazlarına rağmen temyiz sürecinden geçerek 2022 yılında kesinleşmiş ve çocuklar Almanya'ya iade edilmiştir.
Bu durum üzerine başvurucu anne, çocukların babaları tarafından psikolojik ve fiziksel tehlikeye maruz kalma ihtimali bulunduğunu, mahkemenin yeterli inceleme yapmaksızın karar verdiğini ve Türkiye'de yaşayan çocukların ilgisiz babalarına teslim edilmesinin çocuğun üstün yararına aykırı olduğunu belirterek AYM'ye hak ihlali başvurusunda bulunmuştur.
AYM, başvuruyu inceledikten sonra yargılamanın uzun sürmesi ve iadeye ilişkin yeterli değerlendirme yapılmadığı gerekçesiyle Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine hükmetmiştir.
Karar gerekçesinde, Lahey Sözleşmesi'ne taraf bir devlette mutat olarak ikamet eden çocuğun başka bir devlet tarafından istisnai haller dışında ivedi şekilde iade edilmesinin zorunlu olduğu vurgulanmıştır. Ancak, süreçte ivedilikle tamamlanmadığı ve devletin pozitif yükümlülüklerinin yerine getirilmediği belirtilmiştir.
AYM, başvurucu annenin çocukları zorla Türkiye'ye getirmediğini ve iadeleri durumunda çocukların psikolojik ve fiziksel tehlikeye maruz kalma ihtimallerini yeterince incelemediğini ifade etmiştir. Kararda, 'Sonuç olarak somut olayın koşulları, çocuğun yüksek yararı ilkesi ve Lahey Sözleşmesi birlikte gözetilerek aile hayatına saygı hakkı kapsamında ilgili ve yeterli gerekçeyle bir değerlendirme yapılmadığı' sonucuna ulaşılmıştır.
