ABD merkezli Politico yayın kuruluşunun 19 AB üyesi ülkeden edindiği verilere göre, AB ülkeleri, her bir vatandaş için ortalama 0,7 doz aşıyı israf etti. Bu da toplamda 312 milyondan fazla doz aşıya karşılık geliyor. Bu aşıların yaklaşık 4 milyar avro değerinde olduğu ve Hırvatistan’ın yıllık sağlık harcamalarına eşit olduğu belirtiliyor.
Aşı israfı, ülkelerin büyüklükleriyle doğru orantılı olurken, Almanya 83 milyon doz, Lüksemburg ise 474 bin doz aşıyı çöpe attı. Nüfus oranıyla bakıldığında ise, Litvanya 2 milyonu aşkın dozla kişi başına en fazla aşıyı israf eden ülke olurken, İrlanda 850 bin dozla en az aşı israfı yapan ülke oldu.
AŞILAR NEDEN İSRAF EDİLDİ?
AB ülkelerinin israf ettiği aşıların çoğunun, 2021 yılında Kovid-19 salgınının en yoğun yaşandığı dönemde Pfizer ve BioNTech ile yapılan 1,1 milyar dozluk anlaşma kapsamında alındığı ifade ediliyor. Ancak, aşı tedarikinin artması ve aşı karşıtlığının yükselmesi nedeniyle, AB ülkelerinde aşı talebi düştü. Bu da aşıların son kullanma tarihlerinin dolmasına ve imha edilmesine yol açtı.
AB ülkeleri, israf ettikleri aşıları, aşıya erişemeyen veya sınırlı erişen pek çok ülkeye bağışlamak istediklerini iddia ettiler ancak bu çabalar, “düşen talep ve lojistik sorunlar” bahanesiyle engellendi. Örneğin, Polonya ve Macaristan, ülkede yeteri kadar aşı olduğu için yapılan anlaşmaya rağmen aşı kabul etmeyi durdururken, Pfizer tarafından ödeme yapılmadığı için açılan dava devam ediyor. Romanya’da ise eski başbakan ve iki eski sağlık bakanı, gereğinden fazla aşı alımlarının devleti 1 milyar avrodan fazla zarara uğrattığı gerekçesiyle yargılanıyor.
AŞI İSRAFI ARTACAK MI?
AB ülkeleri, aşı israfı konusunda eleştirilere maruz kalırken, aşı almaya devam edeceklerini duyurdular. AB ülkeleri, Pfizer ile yapılan anlaşma nedeniyle en az 2027’ye kadar aşı almaya devam edecekler. Bu da söz konusu israfın, bu sürede artacağı anlamına geliyor. AB ülkeleri, aşı israfını önlemek ve aşı adaletini sağlamak için ne yapacakları konusunda henüz net bir plan açıklamadılar.
