Komisyon iddialara ilişkin inceleme başlatmayacağını açıkladı
AB Komisyonu, Avrupa Birliği araştırma programı Ufuk Avrupa (Horizon Europe) kapsamındaki fonların İsrail tarafından kötüye kullanıldığı iddiaları üzerine şu aşamada herhangi bir inceleme başlatmayı planlamadığını bildirdi. Komisyon sözcüsü Thomas Regnier, günlük basın toplantısında konuya ilişkin soruları yanıtladı.
Komisyonun açıklaması ve Regnier'in değerlendirmesi
Bir muhabirin, yapılan araştırma sonucunda AB bütçesinden 50 bin avronun İsrail'in dron teknolojisini geliştirmesine aktarıldığı iddiasına ilişkin soru üzerine Regnier, "Fonların sahada kötüye kullanılmamasını sağlamak için mekanizmalarımız mevcut. Bunu çok ciddiye alıyoruz ve bundan daha fazla spekülasyon yapmayacağız." yanıtını verdi.
Regnier, ayrıca İsrail ile Horizon Europe ilişkisinde şu an için bir değişiklik olmadığını belirterek, programın sivil projeleri finanse ettiğini ve bu çerçevede çeşitli izleme mekanizmalarının bulunduğunu vurguladı. Komisyonun gerektiğinde bir sözleşmeyi feshetme, askıya alma ve parayı geri alma imkanlarının bulunduğunu ifade etti.
Üye ülkeler arasında uzlaşı sağlanamadı
AB Komisyonu, belli üye ülkelerin baskısı üzerine 28 Temmuz'da İsrail’in Horizon Europe programındaki katılımını kısmen askıya alma önerisini AB Konseyine iletmişti. Ancak önerinin uygulanabilmesi için gerekli nitelikli çoğunluğun sağlanması amacıyla yürütülen görüşmelerde üye ülkeler arasında anlaşma sağlanamadı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas da 30 Ağustos'taki açıklamasında, Horizon Europe katılımına dair önerilen sınırlamalarda bile nitelikli çoğunluğun sağlanamadığını belirterek yaptırım kararı olasılığı konusunda kötümser olduğunu ifade etti.
Horizon Europe ve İsrail'in programdaki konumu
Horizon Europe, AB’nin ekonomik büyüme, teknolojik gelişim ve istihdam hedefleri doğrultusunda işletilen başlıca araştırma ve yenilik programı olarak tanımlanıyor. İsrail, 2021'de programa "ortak ülke" statüsüyle katılmış ve mali katkı sağlamıştı.
Komisyonun önerisi, İsrail şirketlerinin özellikle "yüksek riskli ancak yenilikçi" olarak tanımlanan alanlarda yeni hibe veya yatırım desteği için başvurmasını mümkün kılan EIC Accelerator aracından men edilmesini içeriyordu. Bu öneri uygulamaya konamamış durumda.
Sonuç ve izleme
Komisyon, iddiaları ciddiye aldığını ve programın sivil amaçlara hizmet etmesini sağlamak için izleme mekanizmalarını kullanacağını belirtiyor. Ancak mevcut durumda resmi bir inceleme başlatılmadı; önerilen kısıtlamaların uygulanması ise AB üye ülke kararıyla bağlantılı olduğundan nitelikli çoğunluk sağlanamadığı için askıda kalmaya devam ediyor.
Önemli noktalar: Komisyonun açıklamaları, 50 bin avro iddiası, önerinin 28 Temmuz'da Konsey'e iletilmesi, 30 Ağustos'taki Kaja Kallas beyanı, 2021'de İsrail'in programa ortak ülke olarak katılması ve önerilen EIC Accelerator kısıtlaması haberde öne çıkan unsurlardır.
