2023 Kanada orman yangınlarının dumanı 82.100 erken ölüme yol açtı
Kanada, ABD ve Çin'den araştırmacıların yürüttüğü çalışma, Mayıs-Eylül 2023 tarihlerinde Kanada'da çıkan geniş çaplı orman yangınlarının hava kalitesi ve insan sağlığı üzerindeki küresel ile bölgesel etkilerini inceledi. Çalışmada uydu gözlemleri, çeşitli bilgisayar modelleri ve veri setleri kullanıldı.
Araştırmanın ana bulguları
Araştırma, yangın dumanının dünya genelinde 82.100 kişinin erken yaşta hayatını kaybetmesine neden olduğunu belirledi. Bu ölümlerin 64.300'ü Kuzey Amerika ve Avrupa'da gerçekleşti.
Ayrıca, dumanların en yüksek seviyede olduğu 26 Haziran - 7 Temmuz 2023 tarihlerinde ABD ve Kanada'da meydana gelen yaklaşık 5.400 ani ölümün bu yangınlarla ilişkili olduğu saptandı.
Çalışma, uzun süren yangınların dünya genelinde yangın kaynaklı ince partikül maddeye (PM2,5) maruz kalma oranını yaklaşık %13 oranında artırdığını ve yıllık ortalamayı yaklaşık 0,17 puan yükselttiğini tespit etti.
Çıkarımlar ve öneriler
Araştırmacılar elde ettikleri bulguların küresel karbon döngüsünü, ekosistemleri, hava kalitesini ve insan sağlığını etkileyen orman yangınlarının yalnızca bir yılda bile ciddi sonuçlara yol açabileceğini gösterdiğini belirtti. Çalışmanın sonuçlarının uzun süreli ya da tekrar eden yangın dumanına alışık olmayan bölgeler için 'uyarı' niteliğinde olduğu vurgulandı.
İklim değişikliğinin yangınların insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini artırabileceği belirtilirken, erken uyarı sistemleri, hava kalitesi tahminleri ve uluslararası işbirliğinin insanları yangın dumanından korumada kritik rol oynayabileceği ifade edildi.
Çalışma Nature dergisinde yayımlandı. 2023'te Kanada'da meydana gelen orman yangınları ülke tarihinin en büyüğü olarak kayıtlara geçti ve dünya genelindeki son 10 yılın en büyük yangınları arasında yer aldı.
