1939 Erzincan Depremi Anılıyor: Müdahale Süreci, Yardım Tartışmaları ve Zemin Uyarıları

1939 Erzincan Depremi Anılıyor 27 Aralık 1939 tarihinde Erzincan’da meydana gelen ve yaklaşık 7,9 büyüklüğündeki deprem, Türkiye tarihinin en yıkıcı afetlerinden biri olarak anılmaya devam ediyor. Depremin yıl dönümünde, depremde hayatını kaybeden vatandaşlar için mevlit okutulacak. Olayın hafızalarda kalış biçimi, müdahale süreçleri ve sonrasında izlenen politikalar yeniden değerlendiriliyor. Tarihçe ve müdahale koşulları Gazeteci-yazar Hikmet Köksal, Erzincan’ın tarih boyunca büyük depremler yaşadığını, kentin 1939 ve 1992 depremlerinin ardından yeniden inşa edildiğini belirtiyor. Köksal, 1939 depremi sonrası yürütülen müdahaleler ile günümüz imkânlarını karşılaştırarak şu değerlendirmeyi aktarıyor: "1939 depreminde devletin müdahalesi, dönemin imkânları nedeniyle bugünkü şartlara göre ilkel görünebilir. Erzincan’a tren 1938’de gelmişti ancak depremden üç gün sonra demiryolu hattı kapandığı için yardımlar gecikmiştir. Dönemin valisi, ancak Kemah yolu üzerindeki bir noktadan Ankara’ya ‘Erzincan yıkıldı’ şeklinde kısa bir mesaj iletebilmiştir. Haberleşme, ulaşım ve finansman imkânları çok sınırlıydı. Günümüzde ise afetlerle mücadelede uzman birimler ve ileri teknolojiler bulunmaktadır." Yardımlar ve tarihsel tartışmalar Köksal, 1939 depremi sonrası gönderilen yardımlara ilişkin bazı iddiaların tarihsel tartışma konusu olduğunu, bu konuların hâlâ netlik kazanmadığını vurguluyor. Tarihi kayıtlarda ve iddialarda öne çıkan bilgiler şunlar: - Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Erzincan’da 2,5 saat kaldığı; - Başbakan Refik Saydam’ın deprem bölgesini 5 ay sonra ziyaret ettiği; - İlk çadırların depremden 1 ay sonra gönderildiği; - Erzincan için ayrılan ödeneğin 2 milyon TL olduğu; - 1943 yılına kadar gönderildiği belirtilen toplam paranın 303 bin TL olduğu ve bunun 200 bin TL’sinin İnönü heykeli yapımında kullanıldığı iddiası; - Belediyenin 7 yıl sonra 5 örnek ev yaptığı ve sürecin 1947’de hükümet uhdesine alındığı yönündeki kayıtlar. 1992 Depremi ve yapılaşma tartışmaları Erzincan, 13 Mart 1992 tarihinde 6,8 büyüklüğünde bir depremle yeniden sarsıldı. Bu depremde 653 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 bin bina yıkıldı. Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel ve Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü idi. Yapılan incelemelerde, yıkılan binaların önemli bir bölümünün kamuya ait yapılar olduğu, dönemin Bayındırlık Bakanı Onur Kumbaracıbaşı’nın sorumlular hakkında işlem yapılacağını açıkladığı kaydedildi. Ayrıca, bazı yapıların 1939 depremi sonrası 1940 yılında çıkarılan deprem yönetmeliğine göre inşa edildiği; buna rağmen 1992 depreminde yıkıldıkları veya ağır hasar gördükleri ifade edildi. Depremin maddi zararının, dönemin parasıyla yaklaşık 40 trilyon lira olduğu bildirildi. Zemin uyarıları ve kalıcı etkiler Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan raporda, Erzincan’ın yeniden kurulduğu alanın alüvyon zemin üzerinde yer aldığı ve bunun deprem açısından risk taşıdığı vurgulandı. Raporda, zeminin sıvılaşmaya müsait olduğu ve sarsıntı şiddetini artırabileceği belirtildi. Resmi ve iddia edilen rakamlara göre 1939 Erzincan depreminde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetmiş, 100 bin kişi yaralanmış ve 116 bin bina yıkılmıştı. Aradan geçen yıllara rağmen bu acı, Erzincan’ın ve Türkiye’nin ortak hafızasında yer almaya devam ediyor. Değerlendirme Yıl dönümleri, hem kayıpları anmak hem de afet yönetimi ve kentsel planlama uygulamalarını yeniden gözden geçirmek için bir fırsat sunuyor. Tarihi kayıtlardaki gecikmeler, iletişim sorunları ve kaynak dağılımına ilişkin tartışmalar, günümüz afet yönetimi kapasitesinin önemini ve eksiklerin nasıl giderilmesi gerektiğine dair dersler içeriyor. 1939 ERZİNCAN DEPREMİ UNUTULMADI

1939 Erzincan Depremi Anılıyor: Müdahale Süreci, Yardım Tartışmaları ve Zemin Uyarıları

27 Aralık 1939 Erzincan depremi anıldı; müdahale süreci, gönderilen yardımlar ve zemine ilişkin uyarılar tarihi tartışmaları yeniden gündeme taşıdı.