Ondokuz Mayıs Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Ardalı, dünya genelinde her yıl 2,1 milyar ton katı atığın yalnızca %33'ünün yönetilebildiğini ve bu atıkların karbon salımı, biyoçeşitlilik kaybı ve ormansızlaşma gibi sorunlara yol açtığını açıkladı.
Birleşmiş Milletler Çevre Programına (UNEP) göre, 2022'de 500 milyon ton'un üzerinde plastik kullanımı gerçekleşmiş, bu da 400 milyon ton atık yaratmıştır. Çevrim içi istatistik portalı World Population Review verilerine göre, 2023'te en fazla plastik tüketen ülke Çin (37,6 milyon ton) olurken, onu ABD (22,8 milyon ton) ve Hindistan (7,4 milyon ton) takip etmiştir. Türkiye ise 938 bin tonla 34'üncü sırada yer almaktadır.
Yönetilemeyen atıklara sahip ülkeler arasında Hindistan (7,3 milyon ton), Çin (6,5 milyon ton) ve Brezilya (4,8 milyon ton) bulunmaktadır. Türkiye, 451 bin tonla 32'nci sırada yer alıyor.
Prof. Dr. Ardalı, atıkları günlük yaşam veya üretim faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, kullanım ömrünü tamamlamış veya ihtiyaç duyulmayan maddeler olarak tanımladı. Atıkların doğaya atılmasıyla birlikte başlayan süreçlerin, çevre kirliliği ve doğal kaynakların tükenmesine neden olduğunu vurguladı.
- 2050 için Uyarılar
2050 yılına gelindiğinde, mevcut atık miktarının 3,4 milyar ton olacağı öngörülüyor. Dünya Bankası'nın 2023 verilerine göre, yılda üretilen atıkların sadece %33'ünün yönetildiğini belirten Ardalı, "2050'de bu dünya bize yetmeyecek, başka bir dünyaya ihtiyacımız olacak," dedi.
Türkiye'de, 2022'deki atık miktarının hem evsel hem de endüstriyel olarak 109,2 milyon ton olduğunu, bunun 24,9 milyon tonu'nun tehlikeli ve 32 milyon tonu'nun evsel atık kategorisinde olduğunu belirtti.
Atıkların geri dönüşüm sürecinin etkinliğine de dikkat çeken Ardalı, su, meşrubat, süt ve deterjan şişelerinin geri dönüştürülebileceğini, bazı plastiklerin ise geri dönüşümünün güç olduğunu ifade etti.
- Plastiklerin Çevresel Etkileri
Dünya genelinde üretilen atıkların yaklaşık %12'sinin plastik atıklardan oluştuğunu söyleyen Ardalı, bu durumun çevre üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekti. Plastik atıkların denizlere karışmasının tahmin edilen miktarı 80 milyon tondur.
Prof. Dr. Ardalı, Sıfır Atık Girişimi ve Depozito Yönetim Sistemi gibi uygulamaların Türkiye'de atık miktarını azaltma adına önemli olduğunu ifade etti. Ayrıca, atıkların etrafa yayılmasının insan sağlığı üzerindeki etkilerini de vurgulayarak, gereken önlemlerin alınması gerektiğini belirtti.
Sonuç olarak, atık yönetimi ile ilgili alınacak önlemlerin, sürdürülebilir bir gelecek için kritik önemde olduğunu bildiren uzmanlar, sıfır atık yaşam tarzının benimsenmesi için uygun altyapının oluşturulmasını önerdi.
