Yılbaşı sofralarında aç kalmanın riskleri ve uzman önerileri
Yeni yıl kutlamalarındaki zengin sofralar, kontrolsüz porsiyon ve içecek tüketimi sonucunda sindirim sistemi üzerinde ağır yük oluşturabiliyor. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, yılbaşı gecesi yapılan beslenme hatalarının sadece hazımsızlıkla sınırlı kalmayıp akut tablolara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
Acil servis başvuruları yılbaşı gecesi artıyor
Prof. Dr. Tanoğlu, acil servislere yapılan başvuruların yılbaşı gecesi arttığını vurguluyor. Midede artan gıda hacmi ve özellikle yağ yönünden zengin gıdalar boşaltımı yavaşlatarak şişkinlik, geğirme ve hazımsızlığa neden oluyor. Alkol, baharatlı ve asitli yiyecekler yemek borusu kapakçığını gevşetip şiddetli reflü ataklarını tetikliyor; mide mukozasının tahrişi ise akut gastrit tablosuna yol açabiliyor. Ayrıca yağlı yiyeceklerin safra kesesini ani uyarması, safra taşı veya çamuru olanlarda safra kesesi sancılarına neden olabiliyor.
Şikayetler kalp krizi ile karışabiliyor
Yılbaşı sonrası acil başvurularının önemli kısmını kısa sürede fazla ve ağır gıda tüketimine bağlı akut şikayetler oluşturuyor. En sık görülen tablolar arasında şiddetli mide yanması ve göğüs arkasında ağrı ile seyreden reflü atakları, yoğun mide ağrısı ve bulantı-kusma ile ortaya çıkan akut gastrit yer alıyor. Bu yakınmalar bazen göğüs ağrısıyla karışabildiği için acil değerlendirme gerekebiliyor. Tekrarlayan, durdurulamayan kusmalar ve sağ üst karın ağrısı, bulantı ile sırta vuran ağrı safra kolikleri açısından uyarıcıdır. Daha az sıklıkla akut gastroenterit benzeri tablolar veya ülser alevlenmeleri gözlenebiliyor.
Bütün gün aç kalmak en büyük hata
Prof. Dr. Tanoğlu, birçok kişinin 'akşam çok yiyeceğim' düşüncesiyle gün boyu kendini aç bırakmasının büyük bir yanılgı olduğunu belirtiyor. Gün boyu mide boş kaldığında mide asidi mukozayı daha hassas hale getiriyor; akşam aniden alınan bol miktarda yağlı ve baharatlı gıda mide tarafından tolere edilemiyor. Uzun süreli açlık ayrıca kan şekerini düşürerek akşam yemeğinde kontrolsüz ve hızlı yemeyi teşvik ediyor. En sağlıklı yaklaşım, gün içinde hafif ve dengeli öğünlerle mideyi tamamen boş bırakmamaktır.
Mide dostu yılbaşı menüsü
Başlangıçlar: Kızartmalar ve yoğun kremalı çorbalar yerine az yağlı sebze çorbaları, yoğurtlu veya zeytinyağlı sebze mezeleri tercih edilmeli; limon ve sirke gibi yüksek asitli soslardan kaçınılmalıdır.
Ana yemek: Kızartma ve kavurma yerine fırın, haşlama, buhar veya ızgara yöntemleri seçilmeli. Beyaz et, balık veya yağsız kırmızı et sade tutulmalı; ağır krema ve acı soslarla kaplanmamalıdır. Yanında pilav veya makarna yerine lifli sebze garnitürleri tercih edilmelidir.
Tatlılar: Şerbetli ve kızarmış tatlılar yerine sütlü tatlılar, fırınlanmış meyveler veya küçük porsiyon bitter çikolata öneriliyor. Tatlı, ana yemekten hemen sonra değil araya zaman bırakılarak yenmelidir.
Masum görünen gizli tehlikeler: mezeler ve kuruyemişler
Yılbaşı sofralarında sıkça tercih edilen bazı mezeler ve kuruyemişler mide asidini tetikleyebiliyor. Yoğurtlu mezeler içine eklenen sarımsak, acı biber ve yoğun baharat nedeniyle tahriş edici olabiliyor. Acılı ezme, atom ve haydari gibi mezeler mide asidini artırırken, kavrulmuş, tuzlu ve baharatlı kuruyemişler mide boşalmasını yavaşlatıyor. Çikolata kaplı kuruyemişler ise kakao ve yağ nedeniyle reflü riskini yükseltiyor.
Reflü ve gastrit hastaları için altın kurallar
Mevcut mide rahatsızlığı olanlar için tehlikeli kombinasyonlardan kaçınmak önem taşıyor. Yağlı etler veya sucuk, salam gibi ürünlerle alkol tüketimi mide kapağını gevşeterek reflü ataklarını tetikliyor. Çikolatanın kahveyle birlikte alınması gece boyu sürecek mide yanmalarına yol açabiliyor. Domates bazlı soslar ve acının birleşmesi gastrit şikayetlerini artırıyor.
Yılın ilk sabahı için toparlanma önerileri
Aşırıya kaçılan bir gecenin ardından metabolizmayı toparlamak için sabah kahvaltısında dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde: güne ılık suyla başlamak, sucuk-salam-börek gibi ağır gıdalar yerine haşlanmış yumurta, az yağlı beyaz peynir ve yoğurt gibi mide asidini dengeleyen yiyecekler tercih etmek. Aç karnına demli çay veya kahve yerine ıhlamur, papatya veya rezene gibi yatıştırıcı bitki çayları öneriliyor. Taze beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği veya yulaf tercih edilmesi bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur.
Evde uygulanabilecek doğal çözümler
Hafif hazımsızlık ve yanma şikayetlerinde dik pozisyonda kalmak ve küçük yudumlarla su içmek önem taşıyor. Papatya çayı mideyi yatıştırırken, rezene ve anason gazı azaltmaya yardımcı olabiliyor. Ancak ağrı şiddetliyse, sürekli yanma ve kusma eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor.
ALPASLAN TANOĞLU
