Yeni yıl başlangıcı ve zihinsel muhasebe
Acıbadem Eskişehir Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Beste Çokaygil, her yılsonunda zihinde başlayan sessiz muhasebe sürecini ve yeni yıl döneminin hedef belirlemeye etkisini değerlendirdi. Çokaygil'e göre yeni yılın gelişi pek çok kişiyi hedef belirleme moduna sokuyor, ancak bu motivasyonun uzun vadeli başarıya dönüşmesi için yaklaşımın değiştirilmesi gerekiyor.
'Fresh Start Effect' (Temiz Sayfa Etkisi)
Çokaygil, insan beyninin belirli zamanlara ve dönüm noktalarına anlam yüklemeye eğilimli olduğunu belirtiyor: 'Pazartesi, ay başı, doğum günleri' gibi tarihler zihinde 'yeni bir başlangıç' duygusunu tetikliyor. Psikolojide 'Fresh Start Effect' olarak adlandırılan bu olgu, yeni yıl yaklaşırken daha belirgin hale gelir; zihin, 'Geçmiş geride kaldı, şimdi yeniden başlama zamanı' mesajı alır ve bu durum iç enerjiyi, hedefe odaklanmayı artırır.
Yılsonu değerlendirmesi ve duygusallık
Yılsonuna doğru hafızanın geriye dönük çalışmaya başlaması, beynin 'kapanan döngüleri tamamlama' eğiliminin bir sonucudur. Bu dönemde kişiler sıklıkla 'Bu yıl nasıl geçti?', 'Neleri başardım?', 'Neleri yarım bıraktım?' gibi sorular sorar. Çokaygil, 'Yılsonu duygusallığı bir zayıflık değil; kişinin iç gelişiminin önemli bir göstergesidir' diyerek bu sürecin hem huzur hem de hafif endişe yaratmasının normal olduğunu vurguluyor.
Yeni yıl kaygısını yönetmenin yolu
Yeni yıl herkes için heyecan verici olmayabilir; sosyal medyadaki başarı paylaşımları ve çevrenin 'Yeni yılda neler yapacaksın?' baskısı, 'yetişememe' hissini tetikleyebilir. Çokaygil, bu kaygıyı yönetmenin sağlıklı yolunun kendine 'Hiçbir şey bitmedi. Her şey devam ediyor.' cümlesini hatırlatmak olduğunu söylüyor. Böylece yıl bitişinin defterin tamamen kapanması anlamına gelmediği, süreçlerin sürdüğü kabul edilmiş olur.
'Küçük Adım Teorisi' ile sürdürülebilir hedefler
Çokaygil, büyük ve radikal değişimlerin beyinde uyum sağlamada zorluk yarattığını; bunun yerine küçük, sürdürülebilir adımların daha kalıcı sonuç verdiğini ifade ediyor. Psikolojide 'Küçük Adım Teorisi' olarak adlandırılan yaklaşıma göre küçük eylemler başarıya dönüştükçe beyinde dopamin salgılanır ve davranış tekrarı motive edilir. Bu nedenle 'Her gün 10 bin adım' gibi büyük hedefler yerine 'Günde 5 dakika yürüyüş' veya 'Her gün 2 sayfa' gibi kolay uygulanabilir hedefler öneriliyor. Çokaygil, hedeflerin sürdürülebilir olmasının sırrının küçük bitişlerin zamanla büyük kararlılığa dönüşmesi olduğunu vurguluyor.
Sonuç olarak, yeni yılın getirdiği motivasyonu kullanmak isteyenlerin yaklaşımını değiştirmesi; büyük vaatler yerine küçük, tekrarlanabilir adımlar belirlemesi ve yılsonu değerlendirmesini gelişim fırsatı olarak görmesi öneriliyor.
ACIBADEM ESKİŞEHİR HASTANESİ UZMAN KLİNİK PSİKOLOG BESTE ÇOKAYGİL,
