Vatandaşlık Maaşı nedir, nasıl işleyecek?
2026 yılında yürürlüğe girmesi hedeflenen Vatandaşlık Maaşı (Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi), sabit bir ödemeden ziyade hanenin gelir düzeyine göre belirlenen bir fark ödemesi ile çalışan bir model sunmayı amaçlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan talimatları ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen çalışmaların son aşamaya yaklaştığı bildiriliyor.
Temel mantık ve örnek
Sistemin temel prensibi, bir hane için o yıl belirlenen Yaşam İdame Eşiği ile hanenin mevcut geliri arasındaki farkın devlet tarafından kapatılmasıdır. Örnek senaryoda, eşiğin 20.000 TL olduğu durumda haneye aylık 16.000 TL giriyorsa aradaki 4.000 TL fark düzenli vatandaşlık maaşı olarak ödenecektir. Böylece yardımlar tek seferlik değil, sürdürülebilir gelir desteği biçiminde kurgulanıyor.
Nasıl uygulanacak? (Adımlar)
Gelir Testi: Hanenin toplam geliri (maaş, kira, diğer yardımlar vb.) tespit edilecek.
Eşik Belirleme: O yılın ekonomik göstergeleri (asgari ücret, açlık ve yoksulluk sınırı verileri) esas alınarak bir yaşam idame eşiği belirlenecek.
Fark Ödemesi: Hanenin geliri eşiğin altındaysa, aradaki fark kadar ödeme yapılacak.
Sıfır Gelirli Haneler: Hiçbir geliri olmayan hanelere, istihdama katılana kadar belirlenen tam tutar üzerinden ödeme yapılacak.
Kimler başvurabilecek, başvuru kanalları
Başvuruların e-Devlet üzerinden ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) aracılığıyla alınması planlanıyor. Temel değerlendirme kriteri hane geliri olmakla birlikte; ailelerin taşınmaz mal varlığı, araç durumu ve hane içindeki sigortalı çalışan sayısı gibi parametreler de başvuruların değerlendirilmesinde rol oynayacak.
Pilot uygulama ve öncelikli bölgeler
Uygulamanın ülke geneline yayılmadan önce pilot bölgelerde test edileceği belirtildi. Pilot seçiminde öne çıkan iki kriter şunlar:
Deprem Bölgesi: 6 Şubat depremlerinden etkilenen ve ekonomik toparlanma sürecinde olan iller.
Yoksulluk Yoğunluğu: Büyükşehirlerin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi düşük ilçeleri ve milli gelirden aldığı payın az olduğu bölgeler.
Teknik altyapı çalışmalarının önümüzdeki aylarda tamamlanması ve sistemin 2026'da fiilen devreye alınması hedefleniyor.
Yasal süreç ve takvim
Yeni sistemle ilgili yasal düzenlemelerin Meclis'e sunulması ve Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından, net tutarlar ve kesin yürürlük tarihleri kamuoyu ile paylaşılacak. Çalışmalar, yardımları tek seferlik olmaktan çıkarıp düzenli gelir haline getirmeyi hedefliyor.
