Van'da kadınlar doğadan topladıkları bitkilerle ipleri kök boyayla renklendiriyor
AHAR TANRITANIR - Van Olgunlaşma Enstitüsü'nde görevli kadınlar, koyun yünü ve keçi kılından elde ettikleri ipleri kazanlarda bitkilerin kökleriyle kaynatarak renklendiriyor. Çalışma, kültürel mirası yaşatmak ve bölgeye istihdam sağlamak amacıyla yürütülüyor.
Uygulama ve üretim süreci
Çalışma kapsamında, küçükbaş hayvancılığın yoğun olduğu Gürpınar ilçesinin Norduz bölgesinde ilkbaharda kırkılan koyun yünü ve keçi kılı toplanarak enstitüye getiriliyor. Yünler yıkama işleminin ardından kurutuluyor ve öreke gibi geleneksel aletlerle ip haline getiriliyor.
İpler daha sonra doğadan toplanan bitkilerin kökleriyle, örneğin ceviz kabuğu, pancar ve aspir kullanılarak saatlerce kazanlarda kaynatılıyor. Renk oturuncaya kadar süren kaynatma işlemi tamamlandığında ipler suyla yıkanıyor, asılarak kurutuluyor ve dokumacılıkta kullanılmak üzere hazır hale getiriliyor.
Amaç, renkler ve kültürel aktarım
Enstitüde görevli sanat tarihi eğitmeni Hasan Ceylan, geleneksel yöntemlerle hazırlanan iplerin kilim, halı ve kumaşlarda kullanıldığını belirtirken, kök boyacılığın bölgede dokumacılık için önemine vurgu yaptı. Ceylan, "Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatlarımızı canlandırmak, arşivlemek ve gelecek kuşaklara aktarmak istiyoruz. Van ve çevresinde kök boyayla yapılan kilim ve halılar önde gelmektedir. Bu zanaat giderek kayboluyor. Bu nedenle kök boya geleneğini yaşatmaya çalışıyoruz." dedi.
Ceylan, kullanılan bitkiler ve elde edilen renkler hakkında şu bilgileri paylaştı: ceviz kabuğundan kahverengi ve siyah, aspirden kiremit, Hakkari bölgesinde yetişen diyarek adlı bitkiden yeşil, pancardan ise farklı tonlar elde ediliyor.
Usta öğretici Hatice Ege ise kök boyanın kültürlerinin önemli bir parçası olduğunu belirterek, "Her yıl ilkbahar ve sonbaharda doğadan topladığımız bitki, meyve ve yapraklardan kök boyalar hazırlıyoruz. Bu yöntemle boyadığımız iplerle rengarenk kilimler, kumaşlar, halılar dokuyoruz. Amacımız, kültürümüzü yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak." ifadelerini kullandı.
Van Olgunlaşma Enstitüsünde görevli kadınlar, koyun yünü ve keçi kılından elde ettikleri ipleri, kazanlarda bitki kökleriyle kaynatarak tek tek renklendiriyor.
