Uzmanlardan genel uyarı
Türkiye'de art arda yaşanan zehirlenme olayları toplumda farkındalığı artırdı. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Tıbbi Toksikoloji Uzmanı Dr. Vildan Özer, gıda kaynaklı zehirlenmeler ile kimyasal ajanlara bağlı olası vakalar konusunda uyarılarda bulundu.
Gıda kaynaklı zehirlenmeler: Tavuk ürünleri ve soğuk zincir
Dr. Vildan Özer, Türkiye'de en sık görülen zehirlenme türünün gıda kaynaklı zehirlenmeler olduğunu belirtti. Soğuk hava koşullarının başlamasıyla birlikte halk arasında "tavuk ürünleri soğukta bozulmaz" gibi yanlış bir algı yayıldığını, bunun ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını vurguladı.
Tavuk ürünlerinin dışarıda bekletilmesi veya uzun süre marinasyon için açıkta bırakılmasının tehlikeli olduğuna dikkat çekildi. Dışarıdan alınan tavuk ürünlerinin; soğuk zincir profesyonel olarak korunmuş olsa bile ev ortamında buzdolabına konulduğunda soğuk zincirin bozulacağı, bu nedenle söz konusu ürünlerin buza dolapta en fazla 48 saat saklanması gerektiği kaydedildi. Bekletilecekse dolabın en soğuk olan alt rafında tutulması ve 48 saat içinde tüketilmesi önerildi.
Gıda kaynaklı zehirlenmeden şüphelenilmesine neden olan belirtiler arasında, şüpheli bir yemek öyküsünü takiben ilk 8 saatte başlayan bulantı, kusma ve ishal bulunduğu; mantar veya şüpheli tavuk ve et ürünleri tüketimi sonrası bu şikayetlerin ortaya çıkması halinde hastaneye başvurma gerektiği belirtildi.
Kimyasal kaynaklı zehirlenmeler: Tanı güçlüğü ve erişim riski
Özer, İstanbul'da Böcek ailesi vakasında görüldüğü gibi kimyasal ajanlara maruziyetin halka açık belirti vermeyebileceğini ve tanının zorluğunu vurguladı. Olay yeri incelemeleri ve Adli Tıp Laboratuvarlarının geniş yöntemlerine rağmen bazı vakaların nedeninin ancak bir hafta ile on gün içinde saptanabildiği ifade edildi. Bu durumun hem sağlık çalışanları hem de halk için tanı koymayı güçleştirdiği belirtiliyor.
Otelde yapılan ilaçlamanın muhtemelen hamam böceği veya tahtakurusu hedefli olduğu düşünülse de, bu tür ajanların insanların aktif bulunduğu yaşam alanlarında kullanıma uygun olmadığı ve söz konusu koşullar için ruhsatlandırılmadığı kaydedildi. Yanlış ürünün yanlış amaçla kullanıldığı değerlendirmesine dikkat çekildi.
Kimyasal ajanların bazıları için panzehir olmadığını, bu nedenle söz konusu ajanlara kolay ve ucuz erişimin engellenmesi ve denetimlerin artırılması gerektiğini ifade etti.
Belirtiler, tanı ve hasta öyküsünün önemi
Dr. Özer, laboratuvar tahlillerinin birçok kimyasal zehirlenmede tanı koydurucu olmayabileceğini, tahliller temiz çıksa bile zehirlenmenin dışlanamayacağını vurguladı. Bulantı ve kusmanın çok sayıda hastalıkta görülebileceği, bu nedenle kesin yargıya varmak için hastanın muayene bulguları ve ayrıntılı öyküsünün gerekli olduğu bildirildi.
Toksikoloji merkezlerine başvuran vakalarda ekiplerin adeta birer dedektif gibi çalıştığını; hastanın etkilenen başka kişilerle teması, en son ne yediği ve çevresel faktörler gibi her detayın tek tek sorgulandığını söyledi.
Ulusal Zehir Danışma Merkezi: 114
Tüm vatandaşların zehirlenme şüphesi halinde 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) hattını arayabileceği belirtildi. 114 numarasının, özellikle hastaneye ulaşımın zor olduğu kırsal bölgelerde yaşayanlar için hem acil değerlendirme hem de bilgi alma amacıyla 7/24 hizmet verdiği hatırlatıldı. Özer, bu numaranın yeterince bilinmediği için birçok kişinin doğrudan hastaneye başvurduğunu, oysa 114'ün zehirlenme açısından değerlendirme ve yönlendirme sağlayabileceğini vurguladı.
Öne çıkan noktalar: Gıda güvenliğinde soğuk zincire dikkat, tavuk ürünlerinin evde en fazla 48 saat saklanması, zehirlenme belirtisi olarak ilk 8 saat içinde bulantı, kusma, ishal ve kimyasal ajan vakalarında tanının zor olması nedeniyle erişimin kısıtlanması ile denetimlerin artırılması gerekliliği.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (KTÜ) FARABİ HASTANESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ, TIBBİ TOKSİKOLOJİ UZMANI DR. VİLDAN ÖZER, TÜRKİYE’DE EN SIK KARŞILAŞILAN ZEHİRLENME TÜRÜNÜN GIDA KAYNAKLI ZEHİRLENMELER OLDUĞUNU BELİRTTİ.
