Uzmandan öneri: Tribün liderlerine öfke yönetimi eğitimi
VM Medical Park Kocaeli Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ece Çalışkan, sporda şiddetin psikolojik temelleri, taraftar davranışları ve rekabet ortamında duygu yönetimi süreçleri hakkında değerlendirmelerde bulundu. Çalışkan, şiddetin tetikleyicileri olarak aidiyet duygusu ve grup psikolojisini işaret etti ve uygulamaya yönelik somut öneriler sundu.
Amigdala ve prefrontal korteksin rolü
Çalışkan, herhangi bir olumsuz durumla karşılaşıldığında beyindeki tehdit merkezinin, yani amigdalanın harekete geçtiğini; eş zamanlı olarak düşünme merkezi olan prefrontal korteksin baskılandığını açıkladı. Bu durumun düşünmenin durmasına ve dürtüsel davranışların ortaya çıkmasına sebep olduğunu belirtti. Normalleştirilmiş şiddet davranışlarını gözlemlemiş bireylerde bu kontrol kaybı sırasında agresif tepkinin daha kolay ortaya çıktığına dikkat çekti.
Aidiyet, grup psikolojisi ve toplumsal stres
Sporda şiddetin sıkça kişinin aidiyet hissettiği takım ile özdeşleşmesinden kaynaklandığını vurgulayan Çalışkan, kutuplaşma ve haksızlığa uğrama hissinin de şiddeti tetiklediğini ifade etti. Grup dinamikleri içinde bireylerin grubun ruhsallığını benimsediğini ve grubun agresif olması durumunda kabul görmek ve aidiyetini göstermek için o agresif davranışları seçebildiklerini söyledi.
Müsabaka dinamikleri: adrenalin ve taklit eğilimi
Çalışkan, müsabaka sırasındaki yoğun adrenalin, rekabet duygusu ve kalabalığın coşkusunun amigdala aktivitesini artırdığını, bunun sonucunda düşünme kapasitesinin geçici olarak azalması nedeniyle kişilerin önlerindeki davranışları düşünmeden taklit edebildiğini belirtti. Bu ortamda bağırma ve küfretme gibi davranışların daha hızlı ortaya çıktığını; derbi gibi yüksek özdeşim içeren maçlarda bu etkinin daha belirgin olduğunu aktardı.
Öneri: tribün liderlerinin eğitilmesi
Profesyonel sporcuların spor psikologları eşliğinde öfke yönetimi ve duygu düzenleme eğitimleri aldığını hatırlatan Çalışkan, tribünlerde benzer kontrol olanaklarının sınırlı olduğunu belirtti. Bu bağlamda, bireysel yaklaşımların yanı sıra tribünün önde gelen kişilerine, grubu yönetenlere ve kulüp kültürünün geneline yönelik müdahaleler gerektiğini vurguladı. Çalışkan, tribün liderlerinin bu konuda eğitilmesi gerektiğini düşündüğünü ifade etti.
Özetle Çalışkan, sporda şiddeti azaltmaya yönelik müdahalelerin hem bireysel düzeyde öfke yönetimi eğitimlerini hem de kulüp ve tribün yapısına yönelik sistematik yaklaşımları içermesi gerektiğini belirtiyor.
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG ECE ÇALIŞKAN
