Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Ön Dava Dairesi, Macaristan'ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu 3-6 Nisan 2025 tarihleri arasında ülkesinde bulunduğu sırada tutuklamayarak, UCM Statüsü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine hükmetti. Mahkeme, bu konuyu Taraf Devletler Meclisi'ne havale etti.
UCM Ön Dava Dairesi, Macaristan'ın Netanyahu'yu geçici olarak tutuklama talebini yerine getirmemesiyle uluslararası yükümlülüklerini ihlal ettiğini, bu durumun mahkemenin Netanyahu'nun mahkeme huzuruna çıkarmasını engellediğini bildirdi. Daire, Macaristan'ın Netanyahu'yu tutuklamadığını ve statü yükümlülüklerini ihlal etmesi için geçerli bir gerekçe sunmadığını vurguladı.
Macaristan'ın savunmaları reddedildi
Karar metninde, Macaristan'ın tutuklama talebini yerine getirmediği kabul edildi. Macaristan’ın kolluk kuvvetlerinin Netanyahu’yu tutuklaması için gerekli iç hukuk düzenlemesinin bulunmadığı ve Netanyahu’nun uluslararası hukuk kapsamında "devlet dokunulmazlığı" ile korunduğu yönündeki iddiaların geçerli olmadığına karar verildi. İsrail'in UCM'ye taraf devlet olmaması, Netanyahu'nun tutuklanmasını engellemiyor. Macaristan'ın iç hukuk prosedürlerinin, UCM'nin tutuklama emrini uygulamadaki yükümlülüğünü yerine getirmemek için gerekçe olamayacağı vurgulandı.
Ön Dava Dairesi, Roma Statüsü'nün 88. maddesi gereği taraf devletlerin geçici tutuklamalar dahil olmak üzere Statü'de belirtilen tüm işbirliği türleri için ulusal hukukları kapsamında prosedürler bulunmasını sağlama yükümlülüğü olduğunu aktardı.
Netanyahu'nun ziyareti sürpriz değildi
UCM, Netanyahu'nun Macaristan hükümetinin daveti üzerine ziyaret gerçekleştirdiğini, dolayısıyla bunun sürpriz olmadığını kaydetti. Mahkeme, 21 Mart 2025'te Netanyahu'nun varışından en az 10 gün öncesinde Macaristan'ı işbirliğine davet ettiğini, Taraf Devletler Meclisi Başkanlığı'nın da Netanyahu'nun ziyaretinden birkaç gün önce Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı'yla iletişime geçerek ülkenin Roma Statüsü kapsamındaki yükümlülüklerini hatırlattığını belirtti.
Kararda, "Netanyahu Macaristan'a vardığında, Macaristan hem konunun aciliyetinden hem de sonradan başvurularında ortaya attığı yasal engellerden haberdar olmak zorundaydı. Üstelik Netanyahu, varışının ardından birkaç gün daha Macaristan'da kaldı." bilgisi verildi.
Kasıtlı olarak mahkemeyi bilgilendirmedi
Daire, Macaristan'ın mahkemeyle iletişim kurmak veya en azından talebi yerine getirmedeki engelleri bildirmek için her fırsata sahip olduğunu ancak mahkemeyle iletişim kurmamayı tercih ettiğini vurguladı. Kararda, "Bu ışıkta Ön Dava Dairesi, Macaristan'ın talebi aldığında iddia edilen yükümlülük çelişkisi hakkında mahkemeyi kasıtlı olarak bilgilendirmek için hiçbir çaba göstermediği sonucuna varabilir." ifadesi kullanıldı.
UCM, 21 Kasım 2024'te açıkladığı kararda, Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan ötürü İsrail Başbakanı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurmuştu. Macaristan hükümeti, Netanyahu'nun resmi ziyareti sırasında yaptığı açıklamada UCM'den ayrılma kararı aldığını belirtmişti. Roma Statüsü'ne göre çekilme, BM Genel Sekreteri'ne yapılan bildirimden bir yıl sonra yürürlüğe giriyor ve bu süre zarfında Macaristan'ın yükümlülüklerini sürdürmesi ve gerektiğinde tutuklama emrini uygulaması gerekiyor.
