TZOB: Eylülde markette 36 üründen 29'unda fiyat artışı; marul ve fındık öne çıktı
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, eylül ayına ilişkin üretici ve market fiyatları ile girdi maliyetlerindeki değişimleri değerlendirdi. Bayraktar, eylülde markette 36 üründen 29'unda fiyat artışı, 7'sinde ise fiyat azalışı görüldüğünü bildirdi.
Girdi maliyetleri: gübre, mazot ve yem
Ziraat odaları aracılığıyla alınan girdi fiyat verilerine göre, eylülde ağustosa kıyasla 20.20 kompoze gübresinin fiyatı yüzde 2,1, DAP ve amonyum nitrat gübresinin yüzde 1,3 ve amonyum sülfat gübresinin yüzde 1,2 arttığı; ÜRE gübresinin fiyatının ise yüzde 2,9 oranında azaldığı belirtildi.
Yıllık bazda ise son bir yılda ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 75,3, DAP gübresinin yüzde 51,3, 20.20 kompoze gübresinin yüzde 48,6, amonyum nitrat gübresinin yüzde 39,6 ve amonyum sülfat gübresinin yüzde 31,6 artış kaydettiği aktarıldı.
Bayraktar, eylülde mazot fiyatının aylık yüzde 4,4, yıllık yüzde 31,3 arttığını; aynı ayda ağustosa göre besi yeminin fiyatının yüzde 4,1, süt yeminin yüzde 3,1 yükseldiğini bildirdi.
Üretici ve market arasındaki farklar
Bayraktar, üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 335,5 ile patateste görüldüğünü vurguladı. Bunu yüzde 308,7 ile kabak, yüzde 250,4 ile marul, yüzde 227,9 ile patlıcan ve yüzde 218,3 ile havuc takip etti.
Örnek maliyetler şu şekilde aktarıldı: üreticide 4 lira 38 kuruş olan patatesin markette 19 lira 8 kuruş, 11 lira 38 kuruş olan kabak 46 lira 49 kuruş, 18 lira 14 kuruş olan marul 63 lira 58 kuruş, 13 lira 38 kuruş olan patlıcan 43 lira 85 kuruş ve 13 lira 50 kuruş olan havuç 42 lira 96 kuruş seviyesinde satıldı.
Markette öne çıkan artışlar ve düşüşler
Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 65,1 ile marul oldu. Bunu yüzde 54 ile sivri biber, yüzde 38,8 ile kabak, yüzde 37,7 ile patates ve yüzde 20,1 ile yeşil soğan izledi.
Fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 42,7 ile limon oldu. Limonu yüzde 10,3 ile havuç, yüzde 4,2 ile yeşil fasulye, yüzde 3,2 ile tavuk eti ve yüzde 1,4 ile toz şeker takip etti.
Üreticideki değişimler
Üretici cephesinde eylülde 28 üründen 20'sinde fiyat artışı, 6'sında düşüş, 2'sinde ise değişim olmadığı bildirildi. Üreticide en büyük düşüş yüzde 26,9 ile limonda gerçekleşti. Bunu yüzde 6,4 ile yeşil fasulye, yüzde 4,1 ile kuru fasulye, yüzde 2,8 ile maydanoz, yüzde 2,7 ile patates ve yüzde 1,1 ile nohut izledi.
Üreticide en çok fiyat artışı ise yüzde 73,7 ile fındıkta görüldü. Fındıktaki artışı yüzde 70,1 ile sivri biber, yüzde 35,8 ile kabak, yüzde 33 ile marul ve yüzde 29,4 ile kuru incir takip etti.
Fiyat değişimlerinin nedenleri
Bayraktar, üretici fiyatlarındaki değişikliklerin arkasındaki başlıca nedenleri değerlendirdi: Nisan ayında yaşanan zirai don fındık rekoltesini düşürmüş ve bu, fındık fiyatlarını yükseltmiştir. Sivri biber ve kabakta sezon sonu nedeniyle arz azalması fiyatları yukarı çekmiştir. Limonda ise ihracatın kayda bağlanmasının ve erkenci çeşitlerin hasadının başlamasının, iç piyasadaki fiyat baskısını sınırlı ölçüde dengeleyerek fiyat düşüşüne katkıda bulunduğu; arz artışı nedeniyle kuru fasulyede üreticide fiyat düşüşü görüldüğü kaydedildi.
