Türkiye-Kırgızistan ilişkileri: Yatırımlar ve işbirliğinde artış
Bişkek Büyükelçisi Mekin Mustafa Kemal Ökem, Bişkek'te düzenlenen kahvaltılı basın toplantısında Türkiye'nin Kırgızistan'daki Türk yatırımlarının 1 milyar 400 milyon doları aştığını açıkladı. Toplantıda iki ülke arasındaki ilişkilerin tarihçesine, ekonomik işbirliğine ve eğitim projelerine ilişkin değerlendirmeler paylaşıldı.
Ökem, Kırgızistan'a ilk gelişinin 1993 olduğunu ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı'nın (TİKA) dünyadaki ilk ofisinin burada açıldığını hatırlattı. Türkiye'nin Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden olduğunu ve Türk parlamentosunun tanımayı yarım saat içinde gerçekleştirdiğini belirtti. Ayrıca, Türkiye'nin Bişkek'teki ilk büyükelçi gönderen ülke olması nedeniyle büyükelçilik aracının plakasının 01 ile başladığını söyledi.
Yatırımlar ve ticaret verileri
Ökem, Kırgızistan'da madencilik, turizm, enerji, inşaat ve ulaştırma gibi sektörlerde yaklaşık 350 Türk firmasının faaliyet gösterdiğini kaydetti. Türk yatırım miktarının 1 milyar 400 milyon doları geçtiğini vurgulayan Ökem, son dönemde Türk firmalarının enerji ve inşaat projelerinde önemli işler üstlendiğini, yatırımın ülkenin tüm bölgelerine yayıldığını belirtti.
Büyükelçi, iki ülke arasında Cumhurbaşkanları düzeyinde belirlenen yeni ticaret hacmi hedefinin 5 milyar dolar olduğunu ve 2024 yılında ikili ticaret hacminin yaklaşık yüzde 5 artışla 1 milyar 546 milyon dolara ulaştığını, 2025 Temmuz itibarıyla ise bu rakamın yaklaşık 829 milyon dolar civarında bulunduğunu söyledi.
TİKA projeleri ve sahadaki etkileri
Ökem, TİKA'nın Kırgızistan'da bugüne kadar 88 milyon dolar bütçeyle 1.000'i aşkın proje hayata geçirdiğini belirtti. Projelerin Kırgız tarafının talepleri doğrultusunda geliştirildiğini, uygulamalarda Kırgız kurum ve hükümetinin sürece dahil olmasının önemsendiğini ifade etti: "Biz projelerimizi Kırgız tarafının talebi üzerine başlatıyoruz. Önem verdiğimiz tek şey, Kırgızistan'ın da sürece dahil olması."
Ökem, TİKA destekli projeler arasında Recep Tayyip Erdoğan Bişkek Kırgız Türk Dostluk Devlet Hastanesi, Bilim Bişkek İnovasyon Merkezi ve Özgen Balık Çiftliği Kuluçkahanesi gibi doğrudan Kırgız halkının hayatına dokunan örnekleri sıraladı.
Eğitim işbirliği: Manas Üniversitesi ve yeni burs programı
Ökem, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'nin iki ülke ilişkilerinde en büyük gururları arasında olduğunu vurguladı. Üniversitenin 1995'te kurulduğunu hatırlatan Ökem, Manas mezunlarına ülke genelinde rastlamasının kendisi için bir sevince dönüştüğünü söyledi: "Kırgızistan'da gezdiği tüm bölgelerinde Manas Üniversitesi mezununa rastladım. Bu benim için büyük bir sevinç ve gurur kaynağıdır."
Manas Üniversitesi'nin ücretsiz eğitim sunduğunu ve bu yıl tıp fakültesi kurulduğunu belirten Ökem, fakültenin ilk öğrencilerinin 37 kişiyle alındığını; bu eğitimin zaman içinde Kırgız sağlık sistemine katkı sağlayacak bir yapı olacağını ifade etti. Ayrıca Manas Üniversitesi'nin MANAS TV kanalının pandemi döneminde eğitimde önemli bir rol oynadığını vurguladı.
Ökem, eğitime verilen önemi somutlaştırmak üzere bu yıl başlatılan Kırgız Yıldızları Bursu projesini de duyurdu. Lise sonunda yapılan bilgi ölçme sınavında ilk 50'ye giren 11 öğrencinin Türkiye'de "Kırgız Yıldızları" burslusu olarak okutulacağını belirtti.
Diplomatik yaklaşım ve kişisel değerlendirme
Toplantıda iki ülke ilişkilerini değerlendirirken duygularını da paylaşan Ökem, "Bu güzel ülke için ve bu iyi insanlar için benim ülkemle Kırgızistan arasında işbirliğini geliştirmek benim için özel ve şeref verici bir görevdir. Yüreğimin yarısı Kırgız, yarısı Türk’tür." ifadelerini kullandı. Ayrıca erken dönem işbirliklerine değinerek, Türk Hava Yolları'nın Bişkek'e sefer başlatılmasının ve uydu transponder desteğinin o dönemde yürütülen pratik adımlardan olduğunu anlattı.
Ökem, Kırgız hükümeti ve kurumlarına işbirliği için teşekkür ederek, daha fazla Türk firmasının Kırgızistan projelerine katılımını arzu ettiklerini yineledi.
Türkiye’nin Bişkek Büyükelçisi Mekin Mustafa Kemal Ökem, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te çeşitli basın kuruluşlarında görev yapan gazetecilerle kahvaltılı toplantıda bir araya geldi.
