Türkiye, Latin Amerika ve Karayipler'deki 9 ülkeyle diplomatik ilişkilerin 75. yılını kutluyor
Dışişleri Bakanlığı, Dominik Cumhuriyeti, Honduras, Kosta Rika, Nikaragua, Panama, Bolivya, Ekvador, Peru ve Venezuela ile diplomatik ilişkilerin tesisinin 75. yılına girildiğini duyurdu. Bakanlığın yazılı açıklamasında, bu yıldönümünün kıvançla kutlandığı ve ilişkilerin çok yönlü olarak güçlendirilmesine yönelik stratejik yaklaşımın memnuniyet verdiği vurgulandı.
Diplomatik ve ticari gelişmeler
Açıklamada, "Latin Amerika ve Karayipler Eylem Planı" çerçevesinde Türkiye'nin bölgedeki temsilinin ve ticaretinin kayda değer biçimde arttığı belirtiliyor. Buna göre Türkiye'nin bölgedeki diplomatik ve konsüler temsilinin 3 kat, ticaret hacminin ise 15 kat arttığı ifade edildi. 2000'li yılların başında 6 büyükelçilikle sınırlı olan temsil, Şubat 2025'te Managua Büyükelçiliği'nin açılmasıyla 19 büyükelçilik ve 1 başkonsolosluk seviyesine yükselmiştir. Karşı taraftaki temsil sayısı ise 2025 itibarıyla 18 büyükelçilik ve 8 başkonsolosluk olarak güncellenmiştir.
Bu dönüşüm, diplomatik mevcudiyetin güçlenmesinin ötesinde siyasi, ekonomik, askeri, kültürel ve insani işbirliklerinin çeşitlenmesine zemin hazırladı.
Karşılıklı üst düzey temaslar
Bakanlık açıklaması, son yıllarda yükselen diplomatik trafiğe dikkat çekiyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Şubat 2024'teki Brezilya, Venezuela ve Meksika ziyaretleri; Mart 2024'te Küba Başbakan Yardımcısı ile Ankara görüşmesi; ADF 2024'te Panama Dışişleri Bakanı ile buluşması öne çıkan temaslar arasında yer aldı. Ayrıca Fidan, Mayıs 2024'te Türkiye-Venezuela Ortak İşbirliği Komisyonu'na eş başkanlık etmiş, Haziran 2024'te Brezilya Dışişleri Bakanı'nı ağırlamış ve Kasım 2024'te G20 çerçevesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a eşlik ederek Brezilya'ya ziyarette bulunmuştur.
2025'teki temaslarda ise Nisan ayında Şili Dışişleri Bakanı ve Temmuz ayında El Salvador Dışişleri Bakanı Türkiye'de ağırlanmış; Temmuz 2025'te Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı temsilen BRICS Zirvesi kapsamında Brezilya'ya gidilmiştir. Bu yoğun üst düzey temas akışı, iki taraflı gündemlerin sürekli olarak güncellenmesine ve yeni mekanizmaların kurulmasına katkı sağlamıştır.
Anlaşmalar ve savunma işbirliği
Türkiye ile bölge ülkeleri arasında çok sayıda temel anlaşma imzalandı. 19 ülkenin dışişleri bakanlıkları arasında Siyasi İstişare Mekanizması kuruldu; Brezilya (2010), Meksika (2013) ve Kolombiya (2022) ile ilişkiler stratejik ortaklık seviyesine yükseltildi. Ayrıca 7 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki (YKTK) Anlaşması, 6 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (ÇVÖA) ve 2 ülke ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalandı.
Askeri alanda Türkiye, bölgeyle işbirliğini güçlendirmek üzere 5 ülkede askeri ataşelik bulunduruyor. Uyuşturucu kaçakçılığı ve yasa dışı göçle mücadele gibi ortak güvenlik meydan okumalarında işbirliği, savunma sanayi ürünlerinin tanıtımı ve bölge ordularının modernizasyonu öncelikler arasında yer alıyor. Bu kapsamda 8 Nisan 2024'te Şili, Santiago'da ASELSAN'ın Latin Amerika Bölge Ofisi açılmıştır.
Ticaret, kültür ve kalkınma işbirliği
Ticaret hacmi açısından veriler, 2000'li yılların başındaki yaklaşık 1 milyar dolar seviyesinden 2024 sonunda 15,6 milyar dolar seviyesine yükselme gösteriyor. Türkiye'nin bölgede 10 ülkede ticaret müşavirliği ve ticaret ataşeliği bulunuyor ve DEİK aracılığıyla 12 İş Konseyi karşılıklı yatırımları artırıyor.
Kültürel etkileşim ve eğitim işbirliğinde de ilerleme kaydedildi. Türk Hava Yolları (THY) bölgedeki 8 ülkede 9 uçuş noktasına sahipken, Yunus Emre Enstitüsü (YEE) ve Türkiye Maarif Vakfı (TMV) merkezleri Türk dili ve kültürüne yönelik artan taleple ilgileniyor. YTB tarafından yürütülen Türkiye Bursları programından bugüne kadar bölgeden 625 öğrenci faydalandı; 294 öğrenci halen Türkiye'de eğitimine devam ediyor. TİKA ise 2 bölgesel koordinasyon ofisiyle bugüne kadar 500'den fazla projeyi hayata geçirdi.
Açıklama ayrıca Türkiye'nin CARICOM Kalkınma Fonu, Amerikan Devletleri Örgütü, Karayip Devletleri Birliği, Orta Amerika Entegrasyon Sistemi ve bölgesel barış/misyonlara gönüllü katkılarda bulunduğunu belirtiyor. Bu çerçeve, bölgeyle ilişkilerin insani ve kalkınma boyutlarının da güçlendiğine işaret ediyor.
Değerlendirme
75 yıllık dönüm noktası, Türkiye ile söz konusu 9 ülke arasındaki ilişkilerin geleneksel diplomatik bağların ötesine geçerek ekonomik, askeri ve kültürel alanlarda yoğunlaştığını gösteriyor. Artan temsil sayısı ve üst düzey temaslar, bölgedeki görünürlüğü güçlendirirken ticaret ve kalkınma işbirlikleri iki taraflı kazanç sağlayacak alanlar olarak öne çıkıyor. Önümüzdeki dönemde ilişkilerin ortak çıkarlar ve halkların refahını gözeten bir perspektifle daha da derinleştirilmesi hedefleniyor.
