Türk Film Arşivi Bomonti'ye taşındı
Prof. Sami Şekeroğlu Sinema‑TV Uygulama ve Araştırma Merkezi bünyesindeki Türk Film Arşivi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nin (MSGSÜ) Balmumcu yerleşkesinden Bomonti yerleşkesine taşındı. Taşıma, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü ile MSGSÜ iş birliğiyle gerçekleştirildi.
Taşıma süreci ve yetkililerin açıklamaları
Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürü Birol Güven, merkeze emeği geçenleri anarak “Emeği geçen ve geçmekte olan herkese şükranlarımı iletiyorum. Burası sadece filmlerin korunduğu bir yer değil. Burada değerlerimiz, kültürümüz, kimliğimiz, hafızamız korunuyor. Buraya gözümüz gibi bakmaya çalışıyoruz.” dedi. Güven, kamuoyunda Balmumcu yerleşkesine ve nitrat tabanlı filmlerin durumuna ilişkin soru işaretleri olduğunu, müdürlük olarak konuyu yakından takip ettiklerini ve merkezle sürekli iletişim halinde olduklarını belirtti.
Arşivin büyüklüğü ve taşıma detayları
Merkezin müdürü Dr. Öğretim Üyesi Başak Ürkmez taşınma sürecine ilişkin, arşivin geçici kurulumunda yaklaşık 120 bin film kutusu ve 100 bin parçaya yakın sinema ekipmanının bulunduğunu, bu materyalin 60 yılda film sahipleri, sinemalar ve çeşitli kurumlardan toplandığını aktardı. Ürkmez, “Bu kadar büyük bir arşivin taşınması 9 ayımızı aldı. Hiçbir parçayı kaybetmeyerek, tek tek filmleri özel taşıma koşullarında, uzman ekiplerce yeni mekanımıza taşıdık.” dedi.
Eski binanın durumu ve güvenlik raporları
Ürkmez, arşivin bulunduğu Balmumcu binasının 1974'te inşa edildiğini, zaman içinde yapılan eklentilerle statik yapısının bozulduğunu ve 2020'den itibaren arşivin ve binanın deprem durumu ile ilgili çeşitli kurumlara ve İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton Fabrikaları A.Ş. (İSTON)'a raporlandırıldığını belirtti. Raporlarda binanın göçme riski tespit edildi ve arşiv koşullarının uluslararası standartlara uygun olmadığı vurgulanarak yer değişikliği ihtiyacı ortaya kondu. Arşiv aynı zamanda Uluslararası Film Arşivleri Federasyonu (FIAF) üyesi olup, uzman görüşleri doğrultusunda kademeli taşınma gerçekleştirildi.
Yeni merkezdeki olanaklar
Ürkmez, yeni merkezin iki binadan oluşacağını, bu yapılar içinde 480 kişilik sinema salonu, sinema endüstrisiyle ilgili bir müze ve geniş bir medyatek bulunacağını söyledi. Medyatek, araştırmacıların ve ziyaretçilerin görsel ve yazılı kaynaklara erişebileceği bir alan olacak. Yapının iki aşamalı inşa edileceğini, tasarruf tedbirleri nedeniyle ilk aşamada önceliğin eğitim birimlerine verildiğini, bütçe geliştiğinde arşiv bölümlerinin tamamlanacağını belirtti. Yeni binanın tasarımını Kerem Erginoğlu ve Hasan Çalışlar'ın uluslararası standartlara göre gerçekleştirdiği ifade edildi.
Nitrat filmler, iklimlendirme ve güvenlik önlemleri
Ürkmez, nitrat tabanlı filmlerin özel koşullarda korunması gerektiğini, bu filmlerin 4 derecede, diğer filmlerin ise yaklaşık 11–12 derecede saklandığını açıkladı. Büyük arşivlerin sürekli değişen iklimlendirme sistemleri gerektirdiğini, yangın riskine karşı özel gazlı söndürme sistemleri ve diğer güvenlik önlemlerinin hayata geçirildiğini söyledi. Nitrat filmler koordinasyonla Ankara'daki yeni yapılan arşiv alanına taşındı ve burada uluslararası standartlara uygun şekilde koruma altına alındı. Ürkmez ayrıca İtalya'dan uzmanların denemeler yaptığını ve film üzerinde gerçekleştirilen çalışmaların İngiltere Film Enstitüsü ile paylaşıldığını belirtti.
Basılı materyaller ve nadir koleksiyonlar
Arşivde filmlerin yanı sıra yaklaşık 8 bine yakın afiş, senaryolar, kişisel mektuplar ve nadir parçaların bulunduğu ifade edildi. Özellikle “sinema feneri” olarak adlandırılan, sinema salonlarının ön cephelerinde kullanılan büyük boyutlu afişlerden arşivde 13 adet bulunması vurgulandı; bu tür parçalar dünya arşivlerinde nadir olup, taşıma sırasında parçalanmış halde bulunan afişlerin restorasyonunun Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ortak bir projeyle gerçekleştirildiği ve bir kısmının İstanbul Sinema Müzesi'nde sergilendiği bildirildi.
Ulusal Film Arşivi hedefi ve gelecek planları
Yeni merkezin isminin yine Prof. Sami Şekeroğlu Sinema‑TV Uygulama ve Araştırma Merkezi olacağı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle tesisin altında bir ulusal film arşivi kurulmasının hedeflendiği kaydedildi. Yeni yapı, uluslararası standartlarda film arşivleri, endüstriyel sinema müzesi, medyatek, eğitim stüdyoları ve film laboratuvarlarını barındıracak şekilde tasarlandı. Arşivin taşınma sürecine ilişkin tüm aşamalar ve raporlar üniversitenin web sitesinde paylaşılmış olup, Balmumcu'daki binanın yıkımının ardından hayata geçirilmesi planlanan Ulusal Film Arşivi Binası Projesi Erginoğlu ve Çalışlar Mimarlık tarafından tasarlandı.
Prof. Sami Şekeroğlu Sinema-TV Uygulama ve Araştırma Merkezi bünyesindeki Türk Film Arşivi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin (MSGSÜ) Balmumcu yerleşkesinden Bomonti yerleşkesine taşındı. Arşiv yeni mekanına, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen çalışmalar kapsamında getirildi.
