Trabzon’un 1800-2025 Afet Geçmişi ve KTÜ Sempozyumu
Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde düzenlenen Afet Bilinci: 100 Yıllık Deneyim ve Geleceğe Bakış Sempozyumunda, Geçmişten Günümüze Trabzon’da Doğal Afetler kitabının yazarlarından Araştırmacı-Yazar Fatih Erol Trabzon’un doğal afet geçmişine ilişkin verileri sundu. Erol, sempozyumda 1800-2025 dönemini kapsayan çalışma kapsamındaki bulguları paylaştı.
Genel istatistikler (son 170 yıl)
Erol’un verdiği rakamlara göre son 170 yılda Trabzon’da can ve mal kaybı ile sonuçlanan olaylar şunlardır: 46 heyelan, 39 sel/taşkın, 19 çığ, 16 fırtına ve 1 deprem. Ölüm sayıları ise şu şekilde kaydedildi: Sellerde 371 kişi, heyelanlarda 142 kişi, çığlarda 85 kişi, fırtına ve olumsuz hava koşullarında 76 kişi hayatını kaybetti; ayrıca 3 kişi 1939 Erzincan depreminin Trabzon’da yarattığı yıkım nedeniyle yaşamını yitirdi. Erol, Trabzon’da en çok heyelan olduğu ancak en fazla can kaybının sellerde yaşandığını vurguladı.
Tarihe geçen altı büyük felaket
Erol, Trabzon tarihine geçen ve can ile mal kaybının yüksek olduğu altı olayı şöyle sıraladı:
1909 Tabakhane Sel Felaketi: 15 kişi öldü. Tabakhane Deresi taşarak Mumhaneönü Çarşısı’nı etkiledi; 58 kişi son anda kurtarıldı.
1929 Solaklı Felaketi: Resmi rakamlara göre 148 kişi öldü. Bu sel ve heyelan olayı Trabzon tarihinin en büyük afetlerinden biri olarak nitelendirildi; 2.211 bina yok oldu, yollar kayboldu ve taş köprülerin tamamı yıkıldı.
1990 Trabzon Seli: 56 kişi öldü. Aynı anda 10 derenin taşması sonucunda 1.005 ev ve 82 işyeri yıkıldı.
1998 Beşköy Sel Felaketi: 47 kişi hayatını kaybetti. Heyelanla kapanan derenin patlaması sonucu Beşköy beldesinin büyük bölümü yok oldu; yalnızca 7 kişinin cesedine ulaşıldı.
1988 Maçka-Çatak Heyelanı: 55 kişi öldü, 1 kişinin cesedine hala ulaşılamadı. Yamaçtan kopan kütle bir kahvehaneyi yutarak çok sayıda kişinin ölümüne neden oldu.
1959 Büyük Sel: 17 kişi öldü. Araklı, Yomra, Maçka ve diğer ilçelerde geniş çaplı yıkım yaşandı; Çaykara’dan yüzlerce aile göç ettirildi.
Kuru dere yataklarına ilişkin uyarılar
Erol, özellikle kırsal mahallelerdeki 'ırmak' olarak adlandırılan kuru dere yataklarına dikkat çekti. Buna göre bu yan dereciklerin taşkın anlarında coğrafyanın fazla suyunu ana dereye taşıyan drenaj kanalları işlevi gördüğü ve bunların kapatılmaması, kesitlerinin daraltılmaması ve önlerinin kesilmemesi gerektiğini belirtti. Erol, mevcutta akış halinde küçük görünen suyun bile tehlike oluşturabileceğini vurgulayarak, 1929 seliyle ilgili olarak yazılmış bir kaynaktan aktarılan şu ifadeyi paylaştı: 'Abdest alınamayacak kadar küçük bir ırmak 150 yaşındaki gürgen ağacını götürdü'.
ARAŞTIRMACI-YAZAR FATİH EROL, SON 170 YILDA TRABZON’DA CAN VE MAL KAYBI İLE SONUÇLANAN 46' HEYELAN, 39 SEL/TAŞKIN, 19 ÇIĞ, 16 FIRTINA VE 1 DEPREM OLAYI YAŞANDIĞINI SÖYLEDİ.
