Projenin Genel Çerçevesi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından geliştirilen TOKİ kiralık sosyal konut modeli, İstanbul'da artan kira maliyetlerine karşı alternatif bir barınma çözümü sunmayı amaçlamaktadır. İlk etapta 15 bin konut üretilecek ve bunlar piyasa rayiç bedelinin yaklaşık yarısı fiyatına kiraya verilecek şekilde planlanmıştır. Modelde mülkiyet devlette kalacak, böylece kira artışlarına ilişkin keyfi uygulamaların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Projenin Hedefi ve Kapsamı
Projenin hedef kitlesi, konuta erişimde güçlük yaşayan dar gelirli haneler olup gençler, emekliler ve engelli vatandaşlar için özel kontenjanların ayrılması öngörülmektedir. Konutlar İstanbul'un hem Avrupa hem Anadolu yakasında, TOKİ'nin rezerv alanlarına yakın bölgelerde (örneğin Arnavutköy, Başakşehir, Tuzla, Esenler gibi) yoğunlaşacaktır.
Başvuru Süreci ve Takvim
Bakan Murat Kurum'un takvim işaretine göre, projenin teknik detayları ve başvuru kılavuzu yıl sonuna doğru kamuoyuyla paylaşılacaktır. Resmi kılavuz yayımlandığında başvuruların e-Devlet üzerinden ve kamu bankalarının (Ziraat Bankası / Halkbank) şubeleri aracılığıyla alınması planlanmaktadır; hak sahipleri noter huzurunda çekilecek kurayla belirlenecektir.
Başvuru Kriterleri
Henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte, öncelik İstanbul'da ikamet eden, üzerine kayıtlı evi bulunmayan ve belirlenen gelir sınırının altında kalan vatandaşlara verilecektir. Proje kapsamında detaylı gelir ve öncelik kriterleri resmi kılavuzla duyurulacaktır.
Modelin İşleyişi ve Sözleşme Koşulları
Yeni modelin öne çıkan mekanizmaları şu şekildedir:
Devlet güvencesi: Konutların mülkiyeti TOKİ'de kalacak ve yönetim, bakım-onarım sorumluluğu TOKİ tarafından üstlenilecektir.
3 yıllık sözleşme: Kiralamalar ilk etapta üç yıllık periyotlar halinde yapılacak; üç yıl sonunda kira bedelleri güncel ekonomik koşullara göre yeniden değerlendirilecek fakat fahiş artışlara izin verilmeyecektir.
Denetim ve yönetim: Kiracının korunmasına yönelik denetim mekanizmaları ve konutların bakım-onarımı TOKİ sorumluluğunda olacaktır.
Beklenen Etkiler ve Değerlendirme
Bu uygulama, kısa-orta vadede İstanbul'da kiraların dengelenmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Mülkiyetin devlette kalması, kiracıların güvenliğini artırırken piyasada karşılıklı denge unsurlarına yeni bir alternatif sunacaktır. Ancak uygulamanın etkinliği, kapasitenin dağılımı, başvuru kriterlerinin netliği ve sözleşme sonrası kira revizyon mekanizmalarının nasıl işletileceğine bağlı olacaktır.
Sonuç
TOKİ'nin kiralık sosyal konut projesi, kira krizine yönelik doğrudan müdahale niteliğinde bir model sunuyor. Resmi kılavuz yayımlandığında başvuru usulleri, kesin kriterler ve sözleşme detayları netleşecek; vatandaşlar başvurularını e-Devlet ve ilgili banka kanalları üzerinden yapabileceklerdir.
