Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) yayımladığı "Para Politikası ve Beklentilerin Çıpalanması" başlıklı analizde, çıpalama ölçütlerinde görülen iyileşmenin fiyat istikrarının sağlanmasını ve sürdürülebilmesi açısından önemli olduğuna vurgu yapıldı.
TCMB Başdanışmanı Halil İbrahim Aydın, Başdanışman Eren Ocakverdi ve Araştırmacı Velihan Başpınar tarafından hazırlanan bu çalışma, Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yayımlandı. Analizde, enflasyon beklentilerinin çıpalanmasının fiyat istikrarının ön koşullarından biri olduğu belirtildi. "Beklentilerin çıpalandığı bir ortamda enflasyon beklentileri merkez bankalarının hedeflerine daha yakınsarken, farklı katılımcılar arasındaki beklentilerin oynaklığı düşüyor," denildi.
Analizde, piyasa katılımcıları ve hanehalkı kesimlerine ait enflasyon beklentilerinin izlenmesi ve bu beklentilerin çıpalanmasına yönelik bulgular paylaşıldı. Çıpalamayı ölçebilmek amacıyla, Piyasa Katılımcıları Anketi (PKA) üzerinden hesaplanan 12 aylık enflasyon beklentileri TCMB’nin tahminleriyle karşılaştırıldı. Ayrıca, zaman içinde bu beklentilerin oynaklığı ve katılımcılar arasındaki beklenti farklılıkları değerlendirildi.
Analizin ilerleyen bölümlerinde, "Son adımda, birbirinden farklı bilgiler sunan bu çıpalama ölçütlerini bir arada değerlendirerek bileşik bir gösterge türetiyoruz," ifadesine yer verildi. Bileşik gösterge, İktisadi Yönelim Anketi (İYA) ve Tüketici Eğilim Anketi (TEA) verileri ile de desteklendi.
Analiz, yüksek enflasyon ortamında piyasa katılımcılarının beklentilerinin sıklıkla güncellenmesi ile birlikte oynaklık ölçütünün gerileme eğilimi gösterdiğine de dikkat çekiyor. "Fiyatlama davranışlarının bozulduğu dönemlerde oynaklık artabilir ancak beklentilerin katılaştığı dönemlerde düşüş gözlemlenebilir," değerlendirmesi yapıldı.
Çıpalama ölçütlerine göre, anket katılımcıları arasındaki uzlaşının artması ve beklentilerin benzerleşmesi, fiyat istikrarını destekleyen faktörler arasında değerlendiriliyor. "Bileşik çıpalama göstergesi, 2021'in son çeyreğinden itibaren zayıflayan çıpalamanın sıkı para politikası altında iyileşmeye başladığını gösteriyor," denildi.
Sonuç olarak, analizde, hanehalkı ve firmalar kesimlerinin enflasyon beklentilerinin genellikle piyasa katılımcılarına göre daha yüksek, oynak ve yayılımda farklılık gösterdiği belirtildi. Ancak, "2023'ün ikinci yarısında uygulanan sıkı para politikası ile enflasyon beklentilerinde iyileşmeler gözlemlenmektedir," ifadesiyle mevcut durumun olumlu yönde geliştiği vurgulandı.
