TBMM Genel Kurulu'nda KDK 2023-2024 Raporları Ele Alındı
TBMM Genel Kurulu'nda, 2024 ve 2023 yılı Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) raporlarına ilişkin, Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon raporları gündeme alındı. Görüşmelerde komisyon raporlarının tespitleri, kurumun başvuru sayıları ve tavsiye kararlarına uyum oranları ile siyasi parti temsilcilerinin değerlendirmeleri tartışıldı.
Komisyonun çalışma kapsamı ve temel veriler
Dilekçe Komisyonu Başkanı Sunay Karamık, Türkiye'de demokratikleşme sürecinin hak arama yollarını çeşitlendirdiğini ve KDK'ye yapılan başvuru sayıları ile alınan kararların önemli oranda arttığını belirtti. Karamık, e-Dilekçe sistemine dikkat çekerek 28. Yasama Döneminde komisyona gelen toplam başvuru sayısının 23 bin 842 olduğunu ve ortalama günlük dilekçe sayısının 27. Yasama Dönemine göre yüzde 73 oranında arttığını aktardı.
Karamık, kurumun tavsiye kararlarına uyum oranındaki artışın memnuniyet verici olduğunu vurgulayarak, "İdarelerin tavsiye kararlarına uyum oranı 2013'te yüzde 20'ler seviyesindeyken, 2023'te yüzde 77,51'e, 2024'te ise yüzde 71,29 olarak gerçekleşmiştir." dedi.
Siyasi partilerden dikkat çeken değerlendirmeler
Yeni Yol Partisi Grup Başkanı Bülent Kaya, konuşmasında İsrail'in Gazze'ye yardım götüren Küresel Sumud Filosu'nda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının haksız ve hukuksuz şekilde gözaltına alındığını hatırlatarak, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze için açıkladığı 20 maddelik "ateşkes planı"na tepki gösterdiğini ve bu plana Türkiye'den destek verildiğini ileri sürdü. Kaya, ayrıca 2013'ten bu yana Türkiye'nin demokrasi, hukuk ve basın özgürlüğünde gerilediğini savunarak KDK'nin vatandaşların hak ve hürriyetlerini korumadaki rolüne dikkat çekti: "Bizim bu yeni dönemde sizlerden beklediğimiz, millete sahip çıkarak bu otoriter yapıyla mücadele eden vatandaşlarımızın temel hak ve hürriyetlerini korumayla ilgili gerekli adımları atmanızdır."
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergün, dünyadaki çağdaş gelişmeler doğrultusunda kurulan kurumların Türkiye'de tam olarak işlevsel kılınamadığını savundu. Ergün, KDK'nin özerkliğinin kağıt üzerinde kaldığını, fiilen yürütmenin gölgesinde olduğunu iddia etti. Ergün'e göre 2013'ten bu yana başvuruların arttığı, bunun halkın kuruma yönelme eğilimini gösterdiği ancak 2024 karar dağılımına bakıldığında tablonun ümit verici olmadığını belirtti: "2024 yılında verilen kararların yüzde 39'u 'gönderme', yüzde 33'ü 'incelenemezlik'tir. Yani başvuruların 3'te 2'si sonuçsuz kalmıştır." Ergün, KDK'nin yeniden yapılandırılmasını düşündüklerini de ifade etti.
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Taytak, komisyon görüşmelerinde sayısal veriler paylaşarak başvuruların yüzde 95,15'inin kurum tarafından sonuçlandırıldığını kaydetti. Taytak, vatandaşların en çok adalet, milli savunma ve güvenlik alanlarında başvuruda bulunduğunu vurguladı ve raporlardan çıkarılması gereken dersler üzerinde durdu: "Milletimiz, devletine başvurduğunda çözüm bulan, vatandaşını dinleyen, hakkaniyetli bir idare görmek istemektedir."
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Osman Cengiz Çandar, İsrail'i eleştiren ifadeler kullanarak bölgedeki gelişmeleri ve terörsüz Türkiye çalışmalarını değerlendirdi. Çandar, TBMM'de kurulan komisyon çalışmalarının henüz gerekli hukuki düzenlemeleri yapmadığını ve bunun yurttaşların güvenini zedelediğini söyledi. Çandar, söz konusu hukuki düzenlemeler arasında "eve dönüş yasası" ve İnfaz Yasası'nda değişikliklerin öncelikli olduğuna dikkat çekti: "Hukuki düzenlemeler bir an önce yapılmalıdır."
CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, KDK'nin amaçlarından birinin halkı idarinin keyfi davranışlarına karşı korumak olduğunu belirtti. Başarır, KDK'ye en çok adalet alanında şikayet geldiğini, kuruma Meclis'te resen inceleme, davalara katılma ve Anayasa Mahkemesine dava açma yetkisi verilmesi halinde kurumun adalet sorununa katkı sağlayabileceğini ifade etti.
CHP Grup Başkanvekili Murat Emir'in, "Buradan kendimizi ihbar ediyoruz, Tayyip Erdoğan'ı bir daha Cumhurbaşkanı seçtirtmeyeceğiz, göreceksiniz. Size açıktan sataşıyorum, siz 'siyasi yan kesici' bir iktidarsınız." sözleri üzerine AK Parti Grup Başkanvekili Bahadır Yenişehirlioğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı milletin tercih ettiği vurgusuyla yanıt verdi: "Cumhurbaşkanı'mızı o makamda tutan CHP değil ki, bu milletin ta kendisi. Millet isterse o makamda tutar, isterse tutmaz."
TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Derya Yanık, TBMM çatısı altında insanlığın vicdanını temsil ettiklerini belirterek Filistin meselesindeki ortak duruşa vurgu yaptı. Yanık, Gazze'nin özgürlüğüne dair uluslararası tanıma eğilimlerine dikkat çekerek: "Bunu, bugün en güçlü işaretlerinden biri olarak, dünyada giderek artan şekilde Filistin'in devlet olarak tanımasında görüyoruz." dedi ve uluslararası kuruluşlara İsrail uygulamalarını durdurma çağrısında bulundu.
Komisyon önerileri ve oturumun kapanışı
Karamık, komisyonun gerçekleştirdiği Karma Komisyon çalışmalarının KDK'nin etkinliğinin artmasına katkı sağladığını söyledi ve Dilekçe Komisyonu olarak vatandaş ile kurumlar arasında köprü görevi üstlendiklerini belirtti. Ayrıca e-Dilekçe sistemi kullanımındaki artışın dilekçe hakkının erişilebilirliğini ve etkinliğini önemli ölçüde artırdığı vurgulandı.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, 2024 ve 2023 yılı KDK raporlarının görüşmelerinin tamamlanmasının ardından birleşimi 7 Ekim 15.00'te toplanmak üzere kapattı.
