Dünya genelinde sosyal medya platformları, geleneksel haber kaynaklarını geride bırakarak haber alma alışkanlıklarını köklü bir şekilde dönüştürüyor. Önde gelen video tabanlı uygulamalar ve sosyal ağlar, yalnızca haberin aktarılma biçimini değil, aynı zamanda kullanıcıların beklentilerini de yeniden şekillendiriyor. Reuters Enstitüsü tarafından 48 ülkede yaklaşık 100,000 kişiyle yapılan bir araştırma, bu dönüşümün boyutlarını gözler önüne seriyor.
Araştırmaya göre, insanlar haberlerini giderek daha fazla Facebook, YouTube, TikTok ve X gibi sosyal medya platformlarından alıyor. Televizyon, yazılı basın ve haber siteleri gibi geleneksel medya araçlarının kullanım oranları düşerken, sosyal medya platformlarının etkinliği artmaya devam ediyor.
Özellikle Hindistan, Filipinler ve Meksika gibi ülkelerde kısa video içerikleri büyük bir hızla yükselirken, Kuzey Avrupa'da yazılı içeriklerin popülerliğini koruduğu gözlemleniyor. Genç kullanıcılar sosyal medyadan haber almayı tercih ediyor; bu platformların sunduğu hızlı erişim ve görsellik, yazılı içeriklere olan talebi azaltıyor.
Ancak, sosyal medya haberlerinin güvenilirliği konusunda ciddi endişeler de mevcut. Reuters Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı ve gazeteci Nic Newman, haber tüketimindeki bu büyük değişimin bölgelere göre farklılık gösterdiğini belirtiyor. Newman, "Kuzey Avrupa'da insanlar hâlâ yazılı içerikleri tercih ediyor; fakat Türkiye, Hindistan ve Meksika gibi ülkelerde kısa videolar özellikle genç izleyiciler arasında ana haber formatı haline geldi" diyor.
Kısa videoların paylaşıldığı TikTok, Reels ve YouTube Shorts gibi platformlar, gençlerin dikkatini çekmeyi başarıyor. Newman, geleneksel medya kuruluşlarının bu formatlara uyum sağlaması gerektiğinin altını çiziyor.
Bu değişim beraberinde bazı riskleri de getiriyor. Araştırmada, "haberfluencer" olarak adlandırılan ve denetimsiz çalışan sosyal medya habercilerinin yükselişi de ele alınıyor. Newman, bu kişilerin genellikle tek başlarına hareket ettiğini ve içeriklerinin kalitesi ya da doğruluğu üzerinde herhangi bir denetim olmadığını ifade ediyor.
Sosyal medyayı düzenli kullananların haberlerin doğruluğu konusunda daha fazla endişe taşıdığını belirten Newman, sosyal medyanın yanlış bilgilerin yayılması konusunda sorunlara yol açtığını vurguluyor. Kısa video formatlarının, kullanıcıların dikkatini hızla çekme konusunda etkili olduğu biliniyor.
Yapay zeka sohbet robotlarının haber kaynağı olarak kullanılmasının arttığına da dikkat çekiliyor. Araştırmaya katılanların yüzde 58'i doğruyu yanlıştan ayırt etmekte zorlandıklarını kaydediyor. Katılımcılar, yapay zekanın haber üretimini ucuzlatabileceği düşüncesindeyken, haberlerin güvenilirliğini azaltma konusunda endişeli.
Newman, gazetecilik mesleğinin bu dönüşümde fırsatlar ve zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Gazetecilerin, güveni yeniden inşa etmek için tarafsızlık, doğruluk ve şeffaflık değerlerini ön planda tutması gerektiğini savunuyor. Kullanıcıların, "tıklama tuzaklarından ve sansasyondan uzak, açık ve objektif içerikler" beklediğini ancak bu kalitedeki içeriklerin şimdilik yetersiz olduğunu vurguluyor.
