Şi, TikTok'un ABD'li ortaklara devrine ilişkin tutumu açıkladı
Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesinde, veri güvenliği endişeleri nedeniyle gündeme gelen TikTok'un ABD'li ortaklara olası devrine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı açıklamasına göre Şi, ByteDance'in taleplerine saygı gösterildiğini ve Çin yasalarına ve düzenlemelerine uygun bir çözümün, piyasa kurallarına uyumla sağlanmasının memnuniyet verici olacağını belirtti.
Şi'nin açıklamasının ana noktaları
Şi, Çin hükümetinin TikTok konusundaki tutumunun net olduğunu vurgulayarak, ByteDance firmasının isteklerine saygı duyulduğunu ifade etti. Görüşmede ayrıca, Çin'in ABD'li yatırımcılara karşı açık, adil ve ayrımcı olmayan bir ortam sağlaması gerektiği belirtildi.
ABD tarafının tutumu ve Trump'ın açıklamaları
Görüşmenin ardından Donald Trump, Truth Social hesabından yaptığı açıklamada ticaret ve TikTok devri konularında verimli görüşme yaptıklarını, TikTok devrine onay için Şi'ye teşekkür ettiğini bildirdi. Trump, iki gün önce TikTok'un satın alınması konusunda Çin ile anlaşmaya vardıklarını ve anlaşmanın onaylanması için Şi ile son detayları görüşeceğini açıklamıştı.
Yasal çerçeve: Kongre kararları ve süre uzatmaları
ABD Temsilciler Meclisi, 13 Mart 2024'te kabul edilen tasarıyı takiben, söz konusu yasa 24 Nisan 2024'te dönemin Başkan Joe Biden tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi. Yasaya göre ana ortak konumundaki ByteDance firmasının platformu ABD'li bir şirkete devretmesi isteniyor; aksi halde uygulamanın ülkede yasaklanması öngörülüyor.
Kararla ilgili olarak ABD Kongresi tarafından belirlenen 19 Ocak 2025 tarihine kadar kontrol hissesinin devredilmemesi halinde yasaklama kararı ABD Yüksek Mahkemesi tarafından da onanmıştı. Ancak metinde belirtildiği üzere 20 Ocak'ta göreve başlayan yeni Başkan Donald Trump, son tarihi başkanlık kararnameleriyle dört kez uzatmış; son uzatma tarihi 17 Eylül 2025 olarak belirtilmiştir.
Müzakereler ve ticaret gerilimi
Bu hafta başında Madrid'de bir araya gelen ABD ve Çin heyetleri, TikTok ile bağlantılı sorunun işbirliği içinde çözümü konusunda bir temel çerçeve mutabakatı bildirdi. İki ülke heyetleri son aylarda ayrıca ticaret gerilimini çözmeye yönelik bir dizi istişare yürüttü.
Ticaret cephesinde, 2 Nisan'da Başkan Trump'ın ilave gümrük vergileri açıklamasıyla başlayan restleşme sonucunda ABD'nin Çin'e uyguladığı tarife %145'e, Çin'in ABD'ye uyguladığı tarife %125'e yükselmişti. Tarife müzakereleri kapsamında heyetler 10-11 Mayıs'ta Cenevre'de buluşarak gümrük vergilerini 90 gün süreyle azaltma kararı aldı; 14 Mayıs itibarıyla ABD'nin Çin mallarına uyguladığı tarife %145'ten %30'a, Çin'in ABD mallarına uyguladığı tarife %125'ten %10'a düşürüldü.
Heyetler daha sonra 9-10 Haziran'da Londra'da, 28-29 Temmuz'da Stockholm'de müzakere yürüttü ve geçici uzlaşmayı 12 Ağustos'tan itibaren 90 gün daha uzatma kararı aldı. Madrid'de 14-15 Eylül'de yapılan son görüşmelerin ardından, geçici uzlaşmanın süresi dolmadan önce, 10 Kasım öncesinde yeniden bir araya gelinmesinin beklendiği belirtildi.
Özetle, Şi Jinping TikTok konusundaki çözümün Çin yasaları ve piyasa kuralları çerçevesinde bulunmasını desteklediğini ifade ederken, iki ülke ticaret ve güvenlik meselelerini çözmek için müzakere sürecini sürdürmeye devam ediyor.
