Oyun çocuğun kendini ifade etme şeklidir. Çocuk oyun oynarken nesneleri sembolleştirir ve hayali bir dünyada tamamen doğal olarak kendini ifade eder. Peki oyunun bu kadar önemli olduğu bu dönemde, oyuncak seçimini nasıl yapmalıyız? Çocuğa ne kadar oyuncak almalıyız? Çocuğun gelişimine uygun oyuncak seçiminin önemi nedir? Çok oyuncağın, çocukta ne gibi olumsuzluklara yol açabildiğini biliyor muydunuz? Sevindirelim derken aslında kötülük mü ediyoruz? İşte çocuk- oyuncak ilişkisi ile ilgili bilmemiz gerekenler her şey...
OYUNCAKLAR ÇOCUKLARI NASIL ETKİLER?
Oyuncaklar, çocukların hayal gücünü, yaratıcılığını, zekâsını, sosyal becerilerini, duygusal gelişimini ve fiziksel gelişimini destekleyen araçlardır. Çocuklar, oyuncaklarla oynarken hem eğlenir hem de öğrenirler. Oyuncaklar, çocukların dünyayı tanımalarına, kendilerini ifade etmelerine, problem çözmelerine, kurallara uymalarına, iş birliği yapmalarına ve duygularını yönetmelerine yardımcı olur.
Ancak, oyuncakların çocuklar üzerindeki etkisi sadece olumlu değildir. Bazı oyuncaklar, çocukların gelişimine zarar verebilir. Örneğin, çok fazla oyuncak alan çocuklar, oyuncaklara karşı ilgisizlik, bıkkınlık, şımarıklık, doyumsuzluk, seçicilik, paylaşmama, sabırsızlık, dikkat dağınıklığı, yaratıcılık eksikliği gibi olumsuz davranışlar gösterebilirler. Ayrıca, bazı oyuncaklar, çocukların sağlığına da tehlike oluşturabilir. Örneğin, küçük parçalardan oluşan, boya içeren, keskin kenarlı, zehirli maddeler içeren, sesli ve ışıklı oyuncaklar, çocukların boğulma, zehirlenme, yaralanma, işitme kaybı, göz bozukluğu gibi risklerle karşı karşıya kalmasına neden olabilir.
OYUN VE OYUNCAĞIN ÇOCUK GELİŞİMİNE ETKİSİ NEDİR?
Oyun, çocukların doğuştan gelen bir ihtiyacıdır. Çocuklar, oyun sayesinde kendilerini tanır, geliştirir ve mutlu olurlar. Oyun, çocukların bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimine katkıda bulunan en önemli etkinliktir. Oyun, çocukların zihinsel becerilerini, dil gelişimini, özgüvenini, özsaygısını, empati kurma yeteneğini, arkadaşlık ilişkilerini, bedensel koordinasyonunu, motor becerilerini ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını geliştirir.
Oyuncağın ise, oyunun en temel unsuru olduğu söylenebilir. Oyuncağın, oyunun kalitesini, süresini ve verimliliğini artırdığı bilinmektedir. Oyuncağın, çocukların oyun oynama isteğini, motivasyonunu ve keyfini artırdığı da gözlemlenmiştir. Oyuncağın, çocukların oyun içindeki rollerini, kurallarını, hedeflerini, stratejilerini ve çözümlerini belirlemelerine yardımcı olduğu da araştırmalarla desteklenmiştir.
TEHLİKELİ OYUNCAKLAR NELERDİR?
Çocuklara oyuncak alırken, oyuncakların güvenliği konusunda dikkatli olmak gerekir. Çünkü, bazı oyuncaklar, çocukların sağlığına ve gelişimine zarar verebilir. İşte, tehlikeli oyuncaklardan bazıları:
Küçük parçalardan oluşan oyuncaklar
Bu oyuncaklar, çocukların ağızlarına alıp yutma, boğulma, solunum yolu tıkanması gibi risklere neden olabilir. Bu nedenle, 3 yaşından küçük çocuklara, küçük parçalardan oluşan oyuncaklar verilmemelidir.
Boya içeren oyuncaklar
Bu oyuncaklar, çocukların ciltlerine, gözlerine veya ağızlarına temas ettiğinde, alerji, tahriş, enfeksiyon, zehirlenme gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, oyuncakların üzerindeki boyanın kaliteli, sağlıklı ve dayanıklı olmasına dikkat edilmelidir.
Keskin kenarlı oyuncaklar
Bu oyuncaklar, çocukların kendilerini veya başkalarını yaralamasına sebep olabilir. Bu nedenle, oyuncakların kenarlarının yumuşak, yuvarlak ve pürüzsüz olmasına özen gösterilmelidir.
Sesli ve ışıklı oyuncaklar
Bu oyuncaklar, çocukların dikkatini dağıtabilir, sinir sistemini bozabilir, işitme kaybına veya göz bozukluğuna neden olabilir. Bu nedenle, oyuncakların ses ve ışık seviyelerinin uygun olmasına ve çocukların bu oyuncaklarla uzun süre oynamamasına dikkat edilmelidir.
Zehirli maddeler içeren oyuncaklar
Bu oyuncaklar, çocukların cildine, gözüne veya ağızına temas ettiğinde veya yuttuğunda, zehirlenme, alerji, kanser, organ hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, oyuncakların içerdiği maddelerin güvenli ve sağlıklı olmasına ve çocukların bu oyuncakları ağızlarına almamasına dikkat edilmelidir.
ÇOCUKLARA OYUNCAK ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Çocuklara oyuncak alırken, hem çocukların gelişimine katkıda bulunacak hem de sağlıklarını koruyacak oyuncaklar seçmek önemlidir. İşte, çocuklara oyuncak alırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar:
* Çocuğun yaşına, ilgi alanlarına, beceri seviyesine ve kişilik özelliklerine uygun oyuncaklar alınmalıdır. Çocuğun yaşına uygun olmayan oyuncaklar, çocuğun sıkılmasına, bunalmasına, öğrenme güçlüğü çekmesine veya tehlikeye maruz kalmasına neden olabilir.
* Oyuncakların kalitesine, güvenliğine, sağlıklılığına ve dayanıklılığına dikkat edilmelidir. Oyuncakların üzerinde, üretici firma, üretim yeri, üretim tarihi, kullanım talimatı, uyarı ve ikazlar, CE işareti, TSE belgesi, garanti belgesi gibi bilgilerin bulunmasına ve okunaklı olmasına dikkat edilmelidir.
* Oyuncakların eğitici, öğretici, yaratıcı, zekâ geliştirici, sosyal beceri kazandırıcı, duygusal gelişimi destekleyici, fiziksel gelişimi teşvik edici, hayal gücünü artırıcı, eğlendirici ve keyifli olmasına dikkat edilmelidir. Oyuncakların, çocukların gelişim alanlarını desteklemesi, onlara yeni bilgi ve beceriler kazandırması, onları mutlu etmesi önemlidir.
* Oyuncakların, çocukların cinsiyet, ırk, kültür, din, dil, milliyet gibi farklılıklarına saygı duyan, önyargı ve ayrımcılık içermeyen, barışçıl ve hoşgörülü mesajlar veren oyuncaklar olmasına dikkat edilmelidir. Oyuncakların, çocukların değer yargılarını, ahlaki gelişimlerini, toplumsal sorumluluklarını, insan haklarına saygılarını olumlu yönde etkilemesi gerekmektedir.
* Oyuncakların, çocukların doğa sevgisi, çevre bilinci, hayvan sevgisi, bitki sevgisi gibi duygularını geliştiren, doğal malzemelerden yapılmış, doğaya zarar vermeyen, geri dönüştürülebilir oyuncaklar olmasına dikkat edilmelidir. Oyuncakların, çocukların doğayla bağlarını güçlendirmesi, doğanın korunması ve yaşatılması konusunda farkındalık yaratması önemlidir.
AZ OYUNCAK MI YOKSA ÇOK OYUNCAK MI?
Çocuk gelişimi sağlığı açısından az oyuncak mı yoksa çok oyuncak mı iyidir sorusunun net bir cevabı yoktur. Çünkü önemli olan oyuncakların sayısı değil, çocuğun yaşına, ilgi alanlarına, becerilerine ve gelişimine uygun olmasıdır. Oyuncaklar çocuğun yaratıcılığını, karar verme becerisini, boyut, şekil ve renk gibi kavramları kavramasını, düş kurma gücünün gelişmesini ve çeşitli beceriler kazanmasını destekler. Oyuncak seçerken çocuğun ince ve kaba motor beceriler, dil gelişimi ve yaşa uygun toplumsal gelişim dikkate alınmalıdır.
Ancak çocuklara çok fazla oyuncak vermek onların dikkatini dağıtabilir, seçim yapmakta zorlanabilir, oyuncaklara değer vermeyebilir ve paylaşmayı öğrenemeyebilir. Bu nedenle çocuklara sadece ihtiyaç duydukları kadar oyuncak vermek ve oyuncakları düzenli olarak değiştirmek daha iyidir. Ayrıca çocuklara elektronik oyuncakların kullanım süresini sınırlamak ve doğal malzemelerden yapılmış oyuncakları tercih etmek de sağlıklı bir gelişim için önemlidir.
