Samsun’da yorgancılık el emeğinin izleriyle birlikte azalıyor
Bir zamanların yaygın el sanatlarından yorgancılık, sanayileşme ve seri üretimin etkisiyle geriliyor. Samsun’da 40 yılını bu zanaata vermiş olan yorgan ustası Mehmet Selçuk mesleğin "en genci" olduğunu belirterek, emek yoğun üretimin son evrelerine geldiğini söylüyor.
Usta sayısındaki düşüş ve çırak eksikliği
Selçuk, geçmişte ilde 100’ü aşkın yorgan ustası bulunduğunu ancak bugün sayının 10’u zor bulduğunu ifade ediyor. Çırak yetişmemesinin sektörü tehdit ettiğini vurgularken, müşteri tercihleri ve gençlerin farklı iş alanlarına yönelmesinin mesleğin sürdürülebilirliğini zayıflattığını belirtiyor.
Malzeme tercihi ve fiyatlar
"Yün, pamuk ve elyaftan yorganlar yapıyorum. Müşterinin kendi malzemesi varsa işçilik de yapıyoruz. Kış aylarında en çok yün yorgan tercih edilir. Yün hem sıcak tutar hem de daha sağlıklıdır. Elyafın hammaddesi kimyasal olduğundan çok önermiyoruz. Hakiki yün yorgan 3 bin 500 TL, pamuk yorgan 2 bin 500 TL, elyaf ise yaklaşık bin 500 TL’den satılıyor" şeklinde konuşuyor. Selçuk, yün yorganın hem sağlık hem de ısıtma açısından öncelikli olduğunu belirtiyor.
Gelecek kaygısı ve çalışma koşulları
"Önceden Samsun’da 100’ün üzerinde usta vardı. Şimdi 10’u zor bulursun. Çırak yetişmiyor. Gençler kolay para kazanabilecekleri işlere gidiyor. 52 yaşındayım ama benden genç yorgancı yok. Diğer ustalar 55 ile 70 yaş arasında. En fazla 5-6 yıl daha devam edebilirim. Hazır dikim yorganlar oldukça yaygınlaştı. El işi yorganların 15-20 yıl sonra tamamen biteceğini düşünüyorum" diyen Selçuk, mesleğin yakın geleceğine ilişkin kaygılarını paylaşıyor.
"Yere oturup saatlerce iğneyle işlemek kolay değil. Çıraklar 2 saatte ‘belim ağrıyor’ deyip bırakıyor. ‘Elime iğne battı’ diye kaçan çok oldu" sözleriyle zanaatın zahmetini anlatıyor. Selçuk ayrıca, eskilerin yün yorgana değer verdiğini ancak yeni gelinlerin el işi yorgan almaya eskisi kadar sıcak bakmadığını ekliyor.
Samsun’daki yorgancılık zanaatı, günümüz koşullarında hem üretim maliyetleri hem de iş gücü sorunları nedeniyle daralıyor; ustalar, geleneksel el işinin sürdürülebilirliği konusunda uyarıda bulunuyor.
SAMSUN'DA 52 YAŞINDA OLMASINA RAĞMEN MESLEĞİN EN GENCİ OLDUĞUNU İFADE EDEN YORGAN USTASI, 40 YILDIR İCRA ETTİĞİ MESLEĞİNDE SON İLMEKLERİN ATILDIĞINI SÖYLEDİ. (MEHMET SELÇUK)
