Rusya, iç piyasa arzını korumak ve fiyat istikrarını sağlamak amacıyla benzin ihracatını 31 Ağustos'a kadar geçici olarak durdurdu. Bu karar, artan talep ve rafineri kesintileri ışığında, hükümetin piyasaya olan müdahalesini artırdığını gösteriyor.
Akaryakıt piyasasında dengeleri korumak için zaman zaman ihracata sınırlamalar getiren Rus hükümeti, 28 Temmuzda benzin ihracatının geçici olarak yasaklandığını duyurdu. Dünya çapında enerji alanında önemli bir oyuncu olan Rusya, yıllık 40-44 milyon metrik tonun üzerinde benzin üretiyor ve global piyasada önemli bir tedarikçi konumunda yer alıyor.
Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi Araştırma Görevlisi Tatiana Mitrova, yasağın nedenleri arasında 'acil iç tedarik sıkıntıları, yüksek mevsimsel talep, rafineri kesintileri, artan fiyatlar ve sıkılaşan düzenlemeleri' sıraladı. Mitrova, yaz mevsiminde tarım faaliyetleri ve seyahatlerdeki yoğunluğun benzin stoklarını azalttığını ve mevcut rafineri kapasitesinin de sınırlı kaldığını belirtti.
St. Petersburg Emtia Borsası'nda toptan benzin fiyatlarının yıl başından beri kayda değer bir artış göstermesi dikkat çekiyor. Örneğin, AI-95 tipi benzinin fiyatı ton başına yaklaşık %30 artarak 76 bin rubleye yükseldi. AI-92 tipi benzinde ise artış yaklaşık %29 seviyesindeydi. Bu fiyat artışları, resmi makamlar açısından 'sosyal açıdan hassas' bir durum oluşturuyor.
Yasağın sadece tüccarları değil, artık yakıt üreticilerini de kapsadığını ifade eden Mitrova, bunu iç yakıt pazarındaki daralma ve azalan rafineri üretimiyle ilişkilendirdi. Ayrıca, bakım çalışmalarındaki birikmeler ve yaptırımlar nedeniyle yedek parça temininde yaşanan gecikmelerin rafineri kapasitesindeki kısıtlamaları derinleştirdiğini aktardı.
Küresel fiyat dinamiklerinin arz-talep dengesinden etkilendiğinin altını çizen Mitrova, jeopolitik gelişmelerin de bu dengeyi etkileyebileceğine dikkat çekti. Örneğin, ABD'nin Çin ve Hindistan'a Rus petrolüyle ilgili tehditleri, küresel piyasaların görünümünü ciddi şekilde etkileyebilir.
Rusya'nın deniz yoluyla benzin ticaretindeki payı yaklaşık %2 olduğu için küresel fiyatlarda büyük bir değişiklik beklenmese de, Mısır ve Türkiye gibi ülkelerde yerel fiyatlarda artışlar görülebilir. Bu yılın ilk yarısında Rusya'nın benzin ihracatının %25 ila 50 oranında artarak yaklaşık 2,5 milyon tona ulaşması, bu durumu daha da çarpıcı hale getiriyor.
Mitrova, Kırgızistan gibi Avrasya Ekonomik Birliği üyesi ülkelerin Rusya ile gümrüksüz yakıt anlaşmaları sayesinde bu yasağın etkilerinden muaf kalabileceğini vurguladı. Aynı zamanda Afrika ve Asya’daki diğer bölgesel alıcıların Rusya'nın indirimli yakıtına ulaşması, ancak ihracat hacimlerinin azalmasıyla tedarik sıkıntısıyla karşı karşıya kalabileceği belirtildi.
