Prof. Dr. İsmail Şan: Yapay zekâ evcilleştirilmezse aile ilişkilerini zayıflatabilir
İnönü Üniversitesi öğretim üyesinden uyarı
İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Şan, yapay zekânın günlük yaşamın pek çok alanına hızla yayıldığını ve bu yayılım karşısında toplumun bilinçlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Yaygın kullanım alanları ve eğitimde etkisi
Prof. Dr. Şan, yapay zekânın eğitimden sağlığa, hukuktan savunma sanayisine kadar birçok alanda artık kaçınılmaz bir rol üstlendiğini vurguladı. Eğitim bilimlerinde yapay zekâyı sıkça kullandığını belirten Şan, ders hazırlığı ve sınıf içi etkileşimlerin yönetiminde teknolojinin işleri kolaylaştırdığını anlattı. "Ders planı hazırlamak eskisi kadar zor değil. Küçük birkaç komutla işlerimi halledebiliyorum. Öğrencilerle ders sırasında etkileşimi kurmak daha kolay. Onlardan gelen dönüşleri birkaç saniye içinde analiz edip ne öğrenmişler, neyi yanlış öğrenmişler bunları analiz etmek çok kolaylaştı" ifadelerini kullandı.
"Evcilleştirme" metaforu ve aile uyarısı
Prof. Dr. Şan, yapay zekâyı bir "vahşi hayvana" benzeterek, kontrol altına alınmaması hâlinde toplumsal ve ailevi ilişkilere zarar verebileceğini belirtti. Şan, "Bu vahşi hayvanı evcilleştirmezsek büyüdüğünde aileyi yıkma potansiyeline ulaşır" diyerek, teknolojinin ev içindeki rolüne ilişkin endişesini dile getirdi. Ayrıca, teknolojinin çocuk oyuncaklarından sağlık takip sistemlerine, otomobillerdeki çarpışma önleme sistemlerine kadar yaşamın her köşesinde yer aldığını hatırlattı.
Terim seçimi ve algı
Yapay zekâ tanımına ilişkin de görüş bildiren Şan, "Yapay zekânın 'yapay' ön ekinden rahatsızım. Yapay dediğimiz zaman biz onu küçümsemiş oluruz" diyerek, "tamamlayıcı" teriminin daha doğru bir çerçeve sunduğunu söyledi. Bu vurgu, teknolojiyi dışlayan değil, doğru sınırlar ve sorumluluklarla bütünleştiren bir bakış açısına işaret ediyor.
Pratik uyarılar: Ebeveynlik ve günlük kullanım
Prof. Dr. Şan, kullanım alışkanlıklarına dair somut uyarılarda da bulundu: evleri tamamen teknolojinin insafına bırakmamak, ebeveynlerin ilişkiler sırasında cihazlara dalmaktan kaçınmak ve çocuklarda teknolojik merakı yönetirken dikkatli olmak gerektiğini belirtti. "Varsayalım ki evcil bir hayvan besliyoruz. Bu hayvanı beslerken bile çok dikkat etmemiz gerekir ki bu henüz evcilleştirilmemiş bir hayvan" sözleriyle, teknolojiyle kurulan ilişkinin eğitim ve denetim gerektirdiğini vurguladı. Ayrıca, kontrolsüz kullanımdan sonra "akabinde bilimsel körelme geliyor" uyarısını yineledi.
Sonuç: Bilinçli kullanım ve denetim gerekliliği
Röportajın genelinde Prof. Dr. İsmail Şan, yapay zekânın sunduğu imkânları kabul ederken, bilinçli kullanım, denetim ve aile içi sınırların önemine dikkat çekti. Bu yaklaşım, teknolojiyi tamamen reddetmek yerine, onu toplumsal sorumluluk ve etik gündem içinde konumlandırmanın gerekliliğini ortaya koyuyor.
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. İSMAİL ŞAN, YAPAY ZEKANIN GÜNLÜK HAYATTA BİRÇOK FARKLI ALANDA YAYGIN OLARAK KULLANILDIĞINI SÖYLEDİ. YAPAY ZEKAYI ‘VAHŞİ BİR HAYVANA’ BENZETEN PROF. DR. ŞAN, "BU, VAHŞİ HAYVANI EVCİLLEŞTİRMEZSEK BÜYÜDÜĞÜNDE AİLEYİ YIKMA POTANSİYELİNE ULAŞIR" DEDİ.
