Marmara Denizi'nin kirlilik tarihi: ODTÜ liderliğinde ön veriler geldi
GÜLSELİ KENARLI - Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel öncülüğündeki çalışma, Marmara Denizi'nin dip sedimanlarında biriken kirliliğin zaman içindeki seyrini açığa çıkarmayı hedefliyor. Projeden alınan ön veriler, özellikle yakın dönemlerde metal ve plastik yoğunluğunda artışa işaret ediyor.
Proje ortakları ve yöntem
Çalışma, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ortaklığında, TÜBİTAK 1001 desteğiyle yürütülüyor. ODTÜ'ye ait Bilim-2 gemisiyle Marmara Denizi'nin 20 noktasından, "ahtapot" isimli karot sediman örnekleme cihazı kullanılarak 40-50 santimetre uzunluğunda çekirdekler alındı.
Alınan örnekler laboratuvarda birer santimetrelik dilimlere ayrılarak analiz edilmek üzere işlendi. Ege Üniversitesi örneklerde sezyum ve kurşun dağılımı kullanarak tarihleme yapacak; Akdeniz Üniversitesi mikroplastik tespiti ve sınıflandırması; Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi mikroplastiklerin polimer tayini; ODTÜ ise kirleticilere yönelik kimyasal ölçümleri gerçekleştirecek.
Ön bulgular ve analiz
Ön veriler çalışmanın ilk sonuçlarını ortaya koyuyor. Prof. Dr. Mustafa Yücel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, alınan karot örneklerinin yaklaşık 70-80 yıl öncesine kadar geriye gidebildiğini ve bu dönemin Marmara Bölgesi'nin endüstrileşme ve nüfus artışıyla denize yansımasını gösterdiğini söyledi.
Yücel, "Özellikle yakın dönemlere ait tabakalarda metal ve plastik yoğunluğu yükseliyor. Kirliliğe neden olan kadmiyum gibi, çinko gibi metallerin arttığını bulduk" dedi. Ayrıca organik karbonun üst tabakalarda arttığına dair ölçüm hedeflerinin bulunduğunu belirtti.
Hedeflenen çıktı ve önemi
Projeyle elde edilecek iki temel bilgi öne çıkıyor: hangi tarihte kirlilik miktarının ne olduğu ve Marmara havzasında dibe çökelme hızları. Bu verilerle havzaya giren toplam kirlilik miktarı ve dibe çöken payı hesaplanabilecek.
Yücel, bu değerlendirmenin Marmara'nın kirlilik akışını tarihsel olarak göstereceğini ve bunun Türkiye'de bir ilk olacağını vurguladı. Proje aynı zamanda plastik kirliliğinin geçmişten bugüne nasıl değiştiğine dair kapsamlı bir veri tabanı oluşturmayı, farklı senaryolarla gelecekteki kirlilik düzeylerini öngörmeyi ve politika ile farkındalık çalışmalarına bilimsel temel sağlamayı amaçlıyor.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ortaklığında gerçekleştirilen TÜBİTAK 1001 projesi ile Marmara Denizi'nin kirlilik tarihi araştırılıyor. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel, AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
