Maliye Bakanlığı'nda tamamen robotik ve yapay zeka destekli işlem dönemi
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) öncülüğünde yürütülen dijital dönüşümle bazı vergisel işlemleri insan müdahalesi olmadan, robotik süreç otomasyonu ve yapay zeka ile tamamlamaya başladı. AA muhabirinin Bakanlıktan edindiği bilgilere göre, GİB tarafından geliştirilen dijital uygulamalar sayesinde vergisel işlemler vergi dairesine gitmeden, internetin olduğu her yerden ve istenilen zamanda yürütülebiliyor.
Dijital Vergi Dairesi'nde kullanım ve kayıtlar
Dijital Vergi Dairesi üzerinden ödeme, dilekçe verme, bildirimde bulunma ve beyanname gönderme gibi çok sayıdaki işlem elektronik ortamda gerçekleştiriliyor. Başkanlık verilerine göre, geçen yıl Dijital Vergi Dairesi'ne 362 milyon giriş yapıldı, 12 milyon dilekçe ve bildirim ile 111 milyon beyanname elektronik ortamda iletildi. Ayrıca fatura, serbest meslek makbuzu, irsaliye ve dekont gibi belgelerin elektronik düzenlenmesine imkan tanıyan uygulamalar kapsamında 2024 yılında 17,8 milyar belge düzenlendi. Defter tutmakla yükümlü 4 milyon mükellef ise e-Defter ve Defter Beyan Sistemi üzerinden yükümlülüklerini yerine getiriyor.
Vergi dairelerindeki kağıt süreçlerin azaltılması
Vergi dairelerinde yürütülen tahakkuk, tahsilat, haciz, tebligat ve yazışma gibi işlemler de elektronik uygulamalara taşındı; böylece birçok bürokratik süreç ortadan kaldırıldı. Vergi daireleri tarafından düzenlenen ve yılda 100 milyondan fazla kağıt belgeye tekabül eden ödeme emri, ihbarname, düzeltme fişi ve haciz varakası gibi belgeler elektronik ortama aktarılacak. Bu kapsamda ilk etapta ödeme emirlerinin e-belge olarak düzenlenmesi sağlanırken, ihbarnamelerin de bu yıl içinde e-belge haline getirilmesi planlanıyor.
Robotik süreç otomasyonu: Beyannameler ve ihbarnameler
GİB, vergi dairelerinde gerçekleştirilen bazı işlemleri personel yerine yapay zeka veya robotik süreç otomasyonuyla tamamlamaya yönelik yeni bir çalışma başlattı. Vergi dairesi müdürünün onayı gereken belgeler, Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca Başkanlık tarafından imzalanacak. Bu kapsamda ilk uygulama olarak; mükellefler tarafından pişmanlıkla verilen ancak 15 gün içinde ödenmemesi nedeniyle pişmanlık hükümlerinden yararlanılması imkanı kalmayan beyannamelere ilişkin düzeltme fişi ile vergi-ceza ihbarnameleri, robotik süreç otomasyonu aracılığıyla baştan sona insan müdahalesi olmadan düzenlenebilecek hale getirildi.
Bu otomasyon, vergi dairelerinde personel tarafından manuel yapılan işlemlerin sistem tarafından düzenli kontrol edilip otomatik sonuçlandırılmasını sağlıyor. Elde edilen avantajlar arasında işlemlerin hızla tamamlanması, kamu gelirlerine ilişkin tahsil süreçlerinin hızlanması ve insan unsurundan kaynaklı hataların önlenmesi bulunuyor.
Bakanın değerlendirmesi
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gelir İdaresi'nin vergi dairelerinde yapılan işlemleri analiz ederek benzer süreçlerin de otomatikleştirilmesine yönelik çalışmalarını sürdürdüğünü belirtti. Bakan Şimşek, konuya ilişkin şu ifadeleri kullandı:
"Başkanlığımız, mükellefler tarafından vergi uygulamalarına ilişkin tereddüt edilen konular için talep edilen izahatların (özelge) yapay zeka teknolojilerinden faydalanılarak, hızlı ve doğru şekilde cevaplandırılması konusunda da çalışma yürütüyor. Tüm bu çalışmalarla, mükelleflere verilen hizmetlerin kalitesini artırmayı, bürokratik süreçlerden kaynaklı gecikmelerin ortadan kaldırılmasını ve sınırlı sayıdaki insan kaynağının doğru ve verimli süreçlerde kullanılabilmesini temin etmeyi hedefliyoruz."
Sonuç olarak, GİB'in dijital dönüşümü, hem mükelleflerin işlemlerine erişimini kolaylaştırmayı hem de vergi dairelerindeki rutin işlerin otomasyonla hızlandırılmasını hedefliyor. Bu adımlar, kamu hizmetlerinde etkinlik artışı ve hata riskinin azalması yönünde önemli bir dönüşüm sinyali veriyor.
