Kazım Koyuncu'nun "Uy Aha" paylaşımlarına mirasçıdan telif talebi
Adana ve Trabzon'da, Kazım Koyuncu'nun 2005 tarihli "Uy Aha" adlı eserini sosyal medya paylaşımlarında kullanan iki kişi, sanatçının yasal mirasçıları tarafından telif gerekçesiyle hukuki süreçle karşılaştı. Her iki olayda da mirasçılar, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 71. maddesi uyarınca suç duyurusunda bulundu ve 50 bin TL tazminat talep edildi.
Trabzon: Salim Kalfa olayı
Trabzon'da tır şoförü Salim Kalfa, 15 Haziran'da Ayasofya Mahallesi'ndeki balkonundan cep telefonu kamerasıyla kaydettiği yaklaşık 1 dakikalık görüntüye, Kazım Koyuncu'nun şarkısının nakaratını ekleyip sosyal medyada paylaştı. Paylaşımın üzerinden dört ay geçtikten sonra, sanatçının yasal mirasçısı olan kardeşi tarafından Trabzon Cumhuriyet Başsavcılığı'na, eserle ilgili manevi, mali ve bağlantılı haklara tecavüz iddiası ile suç duyurusunda bulunuldu ve dilekçede 50 bin TL tazminat talep edildi.
Adana: Öğretmen Kadir Can Uslu'nun paylaşımı
Adana'da öğretmen Kadir Can Uslu, Portakal Çiçeği Karnavalı'nda hazırladığı görsellerin üzerine "Uy Aha" şarkısının müziğini koyarak TikTok'ta paylaşım yaptı. Koyuncu'nun mirasçıları bu paylaşım nedeniyle telif talep ederek öğretmen hakkında savcılığa suç duyurusunda bulundu. Uslu, çağrılmasının ardından polise giderek ifade verdi.
Uslu ifadesinde, sosyal medyada birçok kişinin sevdiği sanatçıların eserlerini paylaştığını, platformların telif ödemesi olduğunu düşündüğü için müzik eklediğini belirtti. Uslu söz konusu taleple ilgili olarak "Benden 50 bin liraya yakın para istiyorlar" dedi ve platformların telifli müzikleri ya sessize alması ya da hak sahipleriyle anlaşma yapması gerektiğini savundu. Ayrıca müziklerin telifli olup olmadığının açıkça belirtilmesi gerektiğini ifade etti.
Hukuki çerçeve: Avukatın değerlendirmesi
Avukat Nazan Akça, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve özellikle 71. maddenin cezai hükümlerini hatırlatarak, dikkat edilmesi gereken temel noktanın paylaşımın ticari kazanç amacı taşıyıp taşımadığı olduğunu vurguladı. Akça'ya göre, kişisel kullanım amacıyla yapılan paylaşımlar genellikle ne cezai ne de maddi yaptırım gerektirir; asıl belirleyici unsur eserin ticari amaçla kullanılıp kullanılmadığıdır. Akça, aksi bir yaklaşımın tüm bireysel paylaşımları kapsayacak şekilde geniş bir yaptırım doğuracağına dikkat çekti.
Öne çıkan soru ise telif haklarının sosyal medya uygulamaları ve kullanıcılar arasındaki pratik uygulaması: Talep sahipleri haklarını kullanırken, kullanıcılar da paylaşımlarının hukuki statüsüne dair net bilgi talep ediyor. Her iki olayda da mirasçıların şikâyeti ve talep edilen tazminat, sosyal medyada eser kullanımı ile hak sahipleri arasındaki sınırların nasıl uygulanacağına dair tartışmayı gündeme taşıdı.
AVUKAT NAZAN AKÇA, 5846 SAYILI FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNUNUN OLDUĞUNU HATIRLATARAK, " BU KANUNUN 71. MADDESİ, FİKİR VE SANAT ESERLERİYLE İLGİLİ CEZAİ MÜEYYİDELERİ DÜZENLİYOR. BURADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTA, KULLANIMIN TİCARİ KAZANÇ AMACI TAŞIYIP TAŞIMADIĞIDIR" DEDİ.
