Kars köylerinde aşıklık geleneği usta-çırak ilişkisiyle canlı tutuluyor
Kars’ta, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesinde yer alan aşıklık geleneği, köylerdeki meclislerde ve özel törenlerde kesintisiz biçimde sürdürülüyor. Hem sözlü edebiyat hem de müzik boyutunu taşıyan bu kültür unsuru, düğün, nişan ve köy odası toplantılarının vazgeçilmezi olmaya devam ediyor.
Köy odaları: geleneksel mektepler
Köy odalarında sobanın çıtırtısı eşliğinde toplanan genç ve yaşlı dinleyici toplulukları, aşıkların sazı ve söylevleriyle hem eğleniyor hem de toplumsal meseleleri hiciv ve eleştiriyle dinliyor. Bu ortamlar, tecrübeli ustaların makamları, ayakları, hikayeleri ve adabını çıraklara aktardığı, fiilen birer "mektep" işlevi görüyor.
Demirkent örneği: atışma ve Lebdeğmez
Akyaka ilçesine bağlı Demirkent köyünde, Aşık Ayhan Şimşekoğlu ve Aşık Arif Gülcani köy kahvesinde dinleyenlere anılar bıraktı. Aşıkların Lebdeğmez (Dudakdeğmez) söyleyerek gerçekleştirdikleri atışma örneği, aşıklık pratiğinin ritüellerini ve söz sanatı ustalığını yansıttı.
Kültürel işlev ve direnç
Aşıklık, Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan ve Dede Korkut geleneğinin izlerini taşıyan bir sözlü kültür biçimi olarak Kars çevresinde yalnızca bir sanat değil; iletişim, hafıza ve tarih aktarım aracı olarak kabul ediliyor. Kent merkezindeki kültür evlerinin yanı sıra, en otantik ve süreklilik gösteren uygulamalar köy odalarında sürdürülüyor.
Gelenek zorluklara rağmen ayakta
Artan kentleşme ve modern yaşam tarzlarının getirdiği değişimlere karşın köylüler, aşıklık geleneğine sahip çıkıyor. Yerel topluluklar, düğün ve özel günlerde aşıklara yer vererek geleneğin hem maddi hem manevi olarak desteklenmesine katkıda bulunuyor. Sonuç olarak Kars’ın kadim kültürü, aşıkların dilden dile dolaşan ezgileriyle köylerde yaşamaya devam ederek gelecek kuşaklara aktarılıyor.
Not: Haberde geçen kişi ve yer adları ile uygulama tanımları orijinal kaynak metinden korunmuştur.
KARS'IN KÖYLERİNDE AŞIKLIK GELENEĞİ NEFES ALIYOR: SAZIN VE SÖZÜN USTALARI MİRASI YAŞATIYOR(KARS-İHA)
