İran Meclisi, NPT'den Çekilme Tasarısını Gündeme Aldı
İran Meclisi, Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden devreye sokacak olan "tetik mekanizması"nın Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesi durumunda, 1970'ten beri üye olduğu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) kapsamında çekilme öngören bir yasa tasarısı hazırlama sürecine girdi.
Meclis'teki Görüşmeler ve Tasarının Hazırlanışı
İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü İbrahim Rızai, Meclis'te gerçekleşen oturumda, "tetik mekanizmasının" devreye girmesinin olası sonuçlarını ele aldıklarını ifade etti. Rızai, "Komisyon üyelerinin çoğunluğu, bu mekanizmanın etkinleştirilmesi durumunda hükümetin NPT'den çekilmesini gerektirecek bir yasa tasarısının hazırlanarak parlamentoya sunulmasını önerdi" açıklamasında bulundu.
Nükleer Anlaşma ve Tetik Mekanizması
2015 yılında İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşma, İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlaması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak, ABD'nin 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, İran'a yönelik yaptırımların yeniden uygulanmasına yol açtı.
Bu gelişmelerin ardından İran, Avrupa ülkelerinden yaşanan yaptırım sürecine karşı telafi edici önlemler talep etti; ancak Avrupa ülkeleri, ABD'nin tek taraflı eylemlerine karşı çıksalar da herhangi bir somut adım atmadı.
İran, bu duruma yanıt olarak bir yıl içinde anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başladı ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yöneldi.
Geçmiş Görüşmeler ve Gelecek Adımlar
2015 nükleer anlaşmasının Avrupa tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin tek taraflı çekilmesinden sonra İran'a karşı işleyen "snapback" mekanizmasının uygulanması tehdidinde bulunmuşlardı. Bu mekanizmanın uygulanma süresi ise 18 Ekim'de sona erecek.
Öte yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya'nın dışişleri bakan yardımcıları, 25 Temmuz'da İstanbul'da bir araya gelmiş ve bu konuda müzakerelerin devam etmesi yönünde anlaşmaya varmışlardı. İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970'ten bu yana üyesi oldukları NPT'yi gözden geçireceklerini duyurdu.
