Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı 2,5 yıl aradan sonra yeniden faaliyette
Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 6 Şubat 2023 depremleri nedeniyle geçici olarak kapandıktan sonra 27 Eylül itibarıyla yeniden akışa geçti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, hattın 4 Ekim 2023 tarihinde BOTAŞ tarafından operasyona hazır hale getirildiğini sosyal medya paylaşımıyla duyurdu.
Hattın toplam taşıma kapasitesi günlük 1,5 milyon varil olarak belirtiliyor. Irak Petrol Bakanlığı, IKBY'de üretilen ham petrolün Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) aracılığıyla Ceyhan Limanı üzerinden ihraç edileceğini açıkladı. Anlaşma kapsamında ilk aşamada günlük yaklaşık 200 bin varil ham petrolün Ceyhan'a taşınması öngörülüyor.
Bayraktar, temmuz ayında yaptığı değerlendirmede hattın tam kapasite çalışması halinde 40 milyar dolarlık ticaret potansiyeli taşıdığını ve Irak'ın günlük 4 milyon varillik petrol ihracatının yüzde 40'ının Türkiye üzerinden dünyaya sunulabileceğini belirtmişti.
Uzman yorumları: Türkiye için fayda, küresel etkisi sınırlı
Atlantik Konseyi Kıdemli Araştırmacısı John Roberts, hattın yeniden devreye alınmasının küresel piyasalarda ciddi bir etki yaratmayacağını, ancak Türkiye için fayda sağlayacağını söyledi. Roberts, hattın "günde 1 milyon varilden fazla" taşıma kapasitesine işaret ederek bunun dünya üretiminin yaklaşık yüzde 1 Roberts ayrıca Avrupa'da petrol arzında belirgin bir sıkıntı olmadığını; petrolün Körfez ülkelerinden veya bazen Kuzey Amerika'dan temin edilebildiğini söyledi. Türkiye açısından asıl kritik unsurun Sakarya sahasındaki doğal gaz üretimi olduğunu belirterek, sahadan üretimin artmasının ithal gaz talebini azaltacağına dikkat çekti. Oslo Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Francesco Sassi ise hattın yeniden faaliyete geçmesinin Avrupa Birliği ve bölgesel enerji piyasaları üzerinde belirgin bir etkisi olmayacağını, son 2,5 yılda operatörlerin alternatif tedarik kaynakları bulduğunu söyledi. Sassi, hattın Irak–IKBY–Türkiye üçgeninde enerji jeopolitiğine dair ipuçları sunduğunu belirterek şunları kaydetti: "Irak, Hürmüz Boğazı'na bağımlılığı azaltarak tedarik kaynaklarını çeşitlendirmeye ihtiyaç duyuyor. Ülke aynı zamanda merkezi hükümet ve IKBY arasındaki petrol yönetimi anlaşmazlığını çözmek için yeni bir siyasi girişim başlatıyor. Bağdat ve Ankara'da yeniden hız kazanan temaslar, bölgede enerji güvenliğini sağlamayı ve Körfez ülkelerinden Akdeniz'e siyasi ve ekonomik bir eksen oluşturmayı hedefliyor." Sonuç olarak hattın yeniden devreye alınması, Türkiye'nin enerji arz güvenliğine katkı ve bölgesel tedarik çeşitliliğinin artması açısından önem taşıyor; ancak uzmanlar küresel arz üzerindeki etkisinin sınırlı olabileceğini belirtiyor.
