Irak'ın Suriye İle İlişkilerindeki Yeni Dönem
Son dönemde, Irak ile yeni Suriye yönetimi arasında dikkat çekici iki kritik görüşme gerçekleşti. Bu görüşmeler, Irak'ın Suriye'deki yeni yönetimle ilk temaslarıydı. Irak cephesinden Suriye'ye ilk ziyaret, Ulusal İstihbarat Servisi Başkanı Hamid el-Şatri tarafından 26 Aralık 2024'te gerçekleşti. Şatri'nin ziyaretini, 31 Aralık'ta Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin'in Suriye Dışişleri Bakanı ile yaptığı telefon görüşmesi takip etti. Bu iki temas, Irak'ın Suriye'ye yönelik yeni yaklaşımını anlamak açısından önemli ipuçları sunuyor.
Güvenlik Merkezli Öncelikler
Hamid el-Şatri'nin Suriye ziyaretinin güvenlik merkezli bir gündemle gerçekleşmesi, Irak'ın önceliklerini net bir şekilde ortaya koyuyor. Bu adım, Irak hükümetinin Suriye ile olan ilişkilerinde siyasi ve ekonomik meseleleri geri plana ittiğini, şu anda daha çok sınır güvenliği, terörle mücadele ve bilhassa DEAŞ militanlarının tutulduğu kampların durumu gibi konu başlıklarını öncelikli gördüğünü gösteriyor.
Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin'in Suriye Dışişleri Bakanı ile yaptığı telefon görüşmesinde, Irak-Suriye sınırında DEAŞ'ın yeniden varlık göstermeye başladığını vurguladığı ve buna son verilmesi için iki ülke arasında işbirliğinin önemine dikkat çektiği aktarılmıştır. Irak'ın son iki aylık süreçte Suriye politikasının güvenlik eksenli bir yaklaşım sergilediği söylenebilir.
Irak'ın Askerî Yapılanması
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Suriye'de Esed rejiminin devrildiği süreçte Irak’ın ulusal güvenliğine odaklanan bir politika izledi. Bu kapsamda Sudani, Irak-Suriye sınırında sınır muhafızları, Irak Ordusu ve Haşdi Şabi güçlerinden oluşan üç kademeli bir savunma hattı inşa etti. Atılan bu askeri adımlar yalnızca tehditlere karşı değil, aynı zamanda Irak kamuoyunun yakın geçmişteki olumsuz hafızasının yeniden canlanmasını da engellemeye yönelik tedbirler olarak değerlendirilebilir.
Siyasi Dengeler ve Uluslararası Etkiler
Sudani'nin Suriye politikasında rahat hareket etmesini sağlayan iki önemli faktör bulunuyor. Bunlardan ilki, Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'ın Suriye’ye askeri destek verilmemesi konusundaki açıklamalarıdır. Sadr'ın bu tutumu, Sudani'nin İran yanlısı grupların askeri destek taleplerine karşı elini rahatlatan bir gelişme olarak yorumlanmaktadır. İkinci faktör ise, Ayetullah Ali es-Sistani'nin Suriye'deki gelişmelere müdahil olunması konusunda sessiz kalmasıdır.
Bu bağlamda, İran'ın Suriye'deki yeni tabloyu kabullenmesi ve Irak'taki İran destekli grupların daha ılımlı bir tutum takınması, Sudani hükümetini rahatlattılar. Ancak, Suriye tarafından Irak'a sıçrayabilecek herhangi bir tehdidin, bu durumu bozabileceği de unutulmamalıdır.
Gelecek Perspektifi
Bundan sonraki süreçte, Irak-Suriye ilişkilerinde bölgesel işbirlikleri ve ekonomik konuların ele alınması beklenmektedir. Ancak, Irak tarafının birincil önceliği, 600 kilometre sınırı paylaştığı komşusu Suriye'den gelebilecek potansiyel tehditleri önleme girişimleri olacaktır. Dışişleri bakanlığı ve istihbarat birimleri, Suriye ile güvenlik işbirliklerini genişletmeye odaklanarak, ikili ilişkilerin derinleşmesini sağlayabilir.
