İngiltere'den İran'a yaptırım uyarısı: Lammy diplomasi vurgusu
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, İran'ın nükleer programına ilişkin kaygıların ele alındığı görüşmelerde diplomasiye bağlı olduklarını ancak zamanın daraldığını bildirdi. Lammy, bu değerlendirmeyi sosyal medya platformu X'teki hesabından paylaştığı mesajla duyurdu.
Lammy'nin açıklamaları ve görüşmenin içeriği
Lammy, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ve Avrupalı ortaklarla telefonda görüştüğünü belirtti. Lammy, İran'a yaptırımların hafifletilmesinin uzatılması karşılığında diplomatik çözüm önerdiklerini, aksi takdirde sürecin sonlanacağını aktardı. Lammy'nin mesajında şu ifadeler öne çıktı: Diplomasiye bağlıyız, ancak zaman daralıyor. ve Doğrulanabilir ve kalıcı anlaşma olmazsa bu süreç sona erecek.
Taraflar, 'snapback' mekanizması ve görüşmelerin izi
Görüşmede, İngiltere, Fransa ve Almanya dışişleri bakanları ile Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas'ın da yer aldığı belirtiliyor. Telefon temasında, Tahran'a Birleşmiş Milletler yaptırımlarını geri getirme imkanı tanıyan ve 'snapback' olarak adlandırılan tetik mekanizması ele alındı.
İran resmi haber ajansı IRNA'ya göre, görüşmede İran'ın 'snapback' mekanizması konusundaki tutumu ve bu mekanizmanın kullanımıyla ilgili Avrupa ülkelerinin sorumlulukları değerlendirildi. Erakçi, Avrupa ülkelerinin 2015'teki nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu nedenle mekanizmayı işletmek için gerekli 'hukuki ve ahlaki' dayanaktan yoksun olduklarını yineledi.
Arka plan: 2015 anlaşması, ABD'nin çekilmesi ve zamana ilişkin kritik tarih
14 Temmuz 2015'te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ve Almanya arasında yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer faaliyetleri sınırlandırılmıştı. Ancak ABD, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koymuştu. Bu gelişmeyi takiben İran, bir yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve zenginleştirme faaliyetlerini artırmıştı.
E3 olarak anılan İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin çekilmesinin ardından 'snapback' maddesini işletme tehdidinde bulunuyor. Mekanizmanın hayata geçirilme süresinin 18 Ekim'de sona erdiği kaydedildi.
Ayrıca taraflar, 25 Temmuz'da İstanbul'da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir araya gelmiş ve görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı. İranlı yetkililer ise BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970'ten beri üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT)'nı gözden geçirebileceklerini duyurmuşlardı.
