Hormon bozukluğu, sağlığımızı ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Hormon bozukluğunun belirtilerini fark etmek ve tedavi olmak önemlidir. Ayrıca hormon bozukluğunu önlemek veya iyileştirmek için beslenmemize de dikkat etmek gerekir. Bazı besinler, hormon dengemizi bozarak birçok soruna yol açabilir. Bu besinleri tüketirken dikkatli olmak veya alternatiflerini bulmak gerekir. İşte hormon bozukluğuna neden olan besinler ve onlardan korunma yolları…
HORMON BOZUKLUĞU NEDİR?
Hormon bozukluğu, vücutta bulunan ve her birinin ayrı ayrı görevi olan hormonların düzensiz salgılanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Hormon bozukluğu, birçok hastalığın nedeni veya sonucu olabilir. Örneğin, diyabet, tiroid hastalıkları, polikistik over, kısırlık, obezite, depresyon, cilt problemleri, saç dökülmesi, tüylenme, kemik erimesi, kalp hastalıkları gibi rahatsızlıklar hormon bozukluğu ile ilişkilidir.
Hormon bozukluğu, yaş, cinsiyet, genetik, stres, enfeksiyon, ilaç kullanımı, sigara, alkol, çevresel faktörler gibi birçok etkene bağlı olarak gelişebilir. Hormon bozukluğunun tanısı, kan, idrar veya tükürük testleri ile konulabilir. Hormon bozukluğunun tedavisi ise, altta yatan nedenin ortadan kaldırılması, hormon seviyelerinin düzeltilmesi ve semptomların giderilmesi için ilaç, diyet, egzersiz, cerrahi gibi yöntemlerden oluşur.
HORMON BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELER?
Hormon bozukluğu, vücudun her bölgesini etkileyebileceği için çok çeşitli belirtiler gösterebilir. Hormon bozukluğunun en sık görülen belirtileri şunlardır:
* Kilo alımı veya kaybı
* Yorgunluk, halsizlik, uykusuzluk
* Ruh halinde değişimler, depresyon, anksiyete, sinirlilik
* Cinsel isteksizlik, kısırlık, adet düzensizliği, menopoz belirtileri
* Saç dökülmesi, tüylenme, cilt kuruluğu, sivilce, deri döküntüleri
* Terleme, üşüme, ateş basması, vücut ısısında değişim
* Baş ağrısı, baş dönmesi, unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu
* Kalp çarpıntısı, yüksek veya düşük tansiyon, nabızda değişim
* Kas ağrısı, kas güçsüzlüğü, eklem ağrısı, kemik erimesi
* Sindirim problemleri, kabızlık, ishal, gaz, şişkinlik, iştah değişikliği
* Bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyonlara yatkınlık, yara iyileşmesinde gecikme
HORMON BOZAN BESİNLER NELER?
Hormon bozukluğunun en önemli nedenlerinden biri de beslenmedir. Bazı besinler, hormon üretimini veya etkisini engelleyerek hormon dengesini bozabilir. Hormon bozan besinler şunlardır:
Soya ürünleri: Soya, fitoöstrojen adı verilen bitkisel östrojen içerir. Fitoöstrojen, vücuttaki östrojen reseptörlerine bağlanarak östrojen etkisi yapabilir. Bu da kadınlarda adet düzensizliği, tüylenme, meme kanseri gibi; erkeklerde ise meme büyümesi, kısırlık, prostat kanseri gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca soya, tiroid hormonlarının üretimini ve kullanımını da engelleyebilir. Bu nedenle soya ürünleri tüketirken dikkatli olmak gerekir.
Tereyağı ve margarin: Tereyağı ve margarin, doymuş yağ ve trans yağ içerir. Bu yağlar, kolesterol, lipit ve insülin dengesini bozarak hormon bozukluğuna neden olabilir. Özellikle trans yağlar, vücutta iltihaplanmaya, oksidatif strese, insülin direncine ve obeziteye yol açabilir. Bu da hormon bozukluğunun yanı sıra kalp hastalıkları, diyabet, kanser gibi ciddi hastalıkların riskini artırabilir. Bu nedenle tereyağı ve margarin tüketimini azaltmak veya sağlıklı yağlarla değiştirmek gerekir.
Tatlı ve hamur işleri: Tatlı ve hamur işleri, yüksek miktarda şeker, un, yağ ve katkı maddesi içerir. Bu besinler, kan şekerini hızla yükseltir ve insülin salınımını artırır. Bu da pankreası yorar ve insülin direncine neden olur. İnsülin direnci, hormon dengesini bozarak kilo alımı, kısırlık, polikistik over, akne, tüylenme gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca tatlı ve hamur işleri, bağırsak florasını bozarak bağışıklık sistemi ve hormon sistemi üzerinde olumsuz etki yapabilir. Bu nedenle tatlı ve hamur işleri tüketimini sınırlamak veya sağlıklı alternatiflerle değiştirmek gerekir.
Kahve ve çay: Kahve ve çay, kafein içerir. Kafein, vücutta kortizol adı verilen stres hormonunun salınımını artırır. Kortizol, tiroid hormonlarının çalışmasını engeller ve metabolizmayı yavaşlatır. Ayrıca kortizol, kan şekerini yükseltir ve insülin direncine neden olur. Bu da hormon bozukluğunun yanı sıra kilo alımı, depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle kahve ve çay tüketimini günde 2-3 fincanla sınırlamak veya kafeinsiz çeşitlerini tercih etmek gerekir.
İyot eksikliği yaşayanlar turpgillerden uzak durmalı: Turpgiller, lahana, brokoli, karnabahar, brüksel lahanası gibi sebzelerdir. Bu sebzeler, goitrojen adı verilen bir madde içerir. Goitrojen, tiroid bezinin iyot alımını engelleyerek tiroid hormonlarının üretimini azaltır. Bu da guatr, hipotiroidi, metabolizma yavaşlığı, kilo alımı, yorgunluk, depresyon gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle iyot eksikliği yaşayanlar turpgillerden uzak durmalı veya az miktarda ve pişmiş olarak tüketmelidir.
HORMON BOZUKLUĞUNDAN KORUNMAK İÇİN NE YAPMALI?
Hormon bozukluğundan korunmak için, hem beslenme hem de yaşam tarzı değişiklikleri yapmak gerekir. Hormon bozukluğundan korunmak için şunları yapabilirsiniz:
* Hormon bozan besinleri azaltın veya bırakın: Soya ürünleri, tereyağı, margarin, tatlı, hamur işleri, kahve, çay, turpgiller gibi besinler hormon dengesini bozabilir. Bu besinleri tüketirken dikkatli olun veya sağlıklı alternatiflerini tercih edin.
* Hormon dengesini destekleyen besinleri artırın: Sebze, meyve, kuruyemiş, baklagil, tahıl, balık, yumurta, süt, yoğurt, peynir, zeytinyağı, kefir, probiyotik, antioksidan, omega-3, iyot, selenyum, çinko, magnezyum, vitamin B, C, D, E gibi besinler hormon dengesini destekler. Bu besinleri düzenli olarak tüketin.
* Sağlıklı bir kiloda olun: Fazla kilo, hormon dengesini bozarak birçok hastalığa neden olabilir. Kilo vermek için sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı uygulayın ve düzenli egzersiz yapın.
* Stresten uzak durun: Stres, hormon dengesini bozarak ruh halinizi, uyku kalitenizi, enerji seviyenizi, iştahınızı etkileyebilir. Stresten uzak durmak için meditasyon, yoga, nefes egzersizleri, hobiler, sosyal aktiviteler gibi yöntemlerden yararlanın.
* Uyku düzeninize dikkat edin: Uyku, hormon dengesinin sağlanması için çok önemlidir. Yeterli ve kaliteli bir uyku, hormon seviyelerini düzenler, vücudu dinlendirir, yeniler, iyileştirir. Uyku düzeninize dikkat etmek için her gün aynı saatte yatın ve kalkın, uyku ortamınızı rahat, sessiz, karanlık ve serin tutun, uyumadan önce elektronik cihazları, kafeinli içecekleri, alkolü bırakın, gevşeme teknikleri uygulayın.
* Hormon testi yaptırın: Hormon bozukluğunun tanısı, kan, idrar veya tükürük testleri ile konulabilir. Hormon seviyelerinizin normal olup olmadığını öğrenmek için doktorunuza danışın ve hormon testi yaptırın. Hormon testi sonucuna göre, doktorunuz size uygun bir tedavi planı önerecektir.
Hormon bozukluğu, sağlığımızı ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Hormon bozukluğunun belirtilerini fark etmek ve tedavi olmak önemlidir. Ayrıca hormon bozukluğunu önlemek veya iyileştirmek için beslenmemize de dikkat etmek gerekir.
