Hitit Üniversitesi'nden kuru üzüm ihracatında toksin riskine biyolojik çözüm
Hitit Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü, kuru üzüm ihracatında ihracatı tehdit eden toksin sorununu doğal yollarla çözmeyi amaçlayan bir projede önemli aşama kaydetti. Proje, sentetik kimyasallar yerine antagonistik mayalar kullanarak zararlı küflerin çoğalmasını baskılamayı ve toksin üretimini engellemeyi hedefliyor.
Proje ekibi ve destek
Projede yürütücülüğünü Gıda Mühendisliği Öğretim Elemanı Dr. Tuba Büyüksırıt Bedir yapıyor; danışman ise Prof. Dr. Bülent Kabak. Çalışma, TÜBİTAK 3501-Kariyer Geliştirme Programı kapsamında 1 milyon TL bütçe ile desteklenmeye hak kazandı.
Hedef, yöntem ve uygulama
Araştırmacılar, gıdalarda kanserojen ve toksik etkilere yol açan küfleri kimyasal ilaçlarla değil, doğal olarak elde edilen mikroorganizmalarla kontrol etmeyi planlıyor. Proje kapsamında geliştirilen mayalardan üretilen antimikrobiyal maddeler, paketleme öncesi yıkama aşamasında belirli yoğunluklarda uygulanarak toksin oluşumunu hem engelleyecek hem de azalmasını sağlayacak.
Bu yaklaşım tarlada, hasattan sonra ve depolama sırasında uygun olmayan koşullarda oluşabilen toksinlerin kontrolünü amaçlıyor; böylece hem tüketici sağlığı korunacak hem de ihracat güvenliği artırılacak.
Ekonomik boyut ve ihracat verileri
2023 verilerine göre dünya kuru üzüm ihracatı 856 bin ton olup, Türkiye tek başına 277 bin ton ile dünya pazarının yaklaşık %32sini karşılıyor. Bu hacim ülkeye yaklaşık 500 milyon dolar gelir sağlıyor. Proje, özellikle bu sektördeki toksin kaynaklı riskleri azaltarak ihracatın sürekliliğini ve güvenilirliğini desteklemeyi amaçlıyor.
Ayrıca, 2020-2025 döneminde RASFF (Gıda ve Yem için Hızlı Uyarı Sistemi) bildirilerinde toplam yaklaşık 64 bildirim yapıldığı ve bunların yaklaşık %25'inin Türkiye kaynaklı olduğu belirtiliyor; bu durum kuru üzüm ihracatında hızlı önlemler alınmasının gerekliliğine işaret ediyor.
Sağlık ve sektöre katkı
Dr. Tuba Büyüksırıt Bedir, projenin hedefini şu sözlerle özetliyor: "Zehirli toksinler üreten küflerin engellenmesinde doğal, bütçe dostu, etkili ve sürdürülebilir bir yöntem geliştiriyoruz." Çalışma, karaciğer ve böbrek hasarından kansere kadar uzanan sağlık risklerini azaltmayı, gıda sanayisinde sentetik koruyucular yerine doğal biyolojik ajanların kullanımına öncülük etmeyi amaçlıyor.
Projenin akademik literatüre katkı sunması ve kuru üzüm başta olmak üzere hububat ürünlerinde biyolojik kontrol yöntemlerinin yaygınlaşmasına örnek teşkil etmesi bekleniyor.
TÜRKİYE’NİN DÜNYA PAZARININ YÜZDE 32'SİNİ ELİNDE TUTARAK PAZAR LİDERİ OLDUĞU KURU ÜZÜM İHRACATINDA EN BÜYÜK RİSK OLAN 'TOKSİN' SORUNU, HİTİT ÜNİVERSİTESİ'NDE GELİŞTİRİLEN PROJEYLE TARİH OLUYOR.
