Harran Ören Yeri'nde baklava dilimi desenli ekmek kalıbı bulundu
Kazı çalışmaları ve buluntu
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Harran Ören Yeri'nde süren arkeolojik kazılarda baklava dilimi desenli bir ekmek kalıbı gün yüzüne çıkarıldı. Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, kazıların Kültür ve Turizm Bakanlığı finansmanı ile Şanlıurfa Valiliği ve Büyükşehir Belediyesinin desteği kapsamında yürütüldüğünü bildirdi. Proje, "Geleceğe Miras Projesi" çatısı altında gerçekleştiriliyor.
Kazılarda, Harran Ulu Camisi'nin kuzeyinde ve medrese bölümünde yapılan çalışmalarda çok sayıda kalıntı bulundu. Buluntunun sergilenmeden önce gerekli bilimsel incelemelerden geçirileceği, ardından ziyaretçilere sunulacağı belirtildi.
Tanım, ölçü ve tarihsel bağlam
Kazı ekibinin medrese bölümünde tespit ettiği buluntu, yaklaşık 40 santimetre çapında ve pişmiş topraktan imal edilmiş. Eserin üzerinde sanki baklava dilimi desenleri kazınmış halde olduğu ve günümüzden yaklaşık 800 yıl öncesine tarihlenebileceği değerlendiriliyor. Buluntu, tonozlu odaların bulunduğu alanda tandırların yanı başında ele geçirildi.
Prof. Dr. Mehmet Önal kazı alanındaki keşfi şu şekilde açıkladı: Bilimin, matematiğin, astronominin, geometrinin, tıbbın, felsefenin ve teolojinin eğitiminin verildiği bu medreselerin tarihte önemli bir yeri vardır. Bu yıl medrese kazımızda tonozlu odaların bulunduğu yerde tandırlar ele geçti. Bu tandırların yanı başında eserimizi bulduk. Pişmiş topraktan yapılmış üzerine sanki baklava dilimi desenleri kazınmış bu eserin ekmek kalıbı olarak kullanıldığını tespit ettik. Günümüzden 800 yıl önce yapılmış bir ekmek kalıbı olmalı. Mühür şeklinde de ifade edilse de kalıp daha doğru ifade olur. Ekmeğe biçim vermek, güvenli olduğunu belirtmek ve daha iyi pişmesini sağlamak için ekmek kalıpları tarih boyunca kullanılmıştır. Pompei'de de dilimli kalıp desenli, hatta sahibinin adının yazıldığı pişmiş ekmekler bulundu. İlk defa buğdayın toprakla buluşturulduğu belirtilen Harran'da da bu baklava desenli ekmek kalıbının bulunması ekmek kültürünün zarifliğini göstermesi açısından önemlidir. Anılan bezeme günümüz Urfa pidesindeki 'kabartma pide' desenine benzemektedir. Çeşitli bezemeleri olan ekmek kalıpları günümüzde de ekmekçilikte ve pastacılıkla yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kültürel ve arkeolojik önemi
Medrese yapıları içinde bulunan bu tür günlük kullanım eşyaları, sadece teknik veya estetik bilgiler sunmakla kalmıyor; aynı zamanda eğitim, mutfak kültürü ve ticaret ilişkilerine dair somut izler veriyor. Harran'da ortaya çıkan bu ekmek kalıbı, bölgenin ekmekçilik geleneğinin tarihsel sürekliliğini ve yerel bezeme anlayışını gösteren önemli bir kanıt olarak değerlendiriliyor.
Haber: Rauf Maltaş
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunan dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden Harran Ören Yeri'nde baklava dilimi desenli tarihi ekmek kalıbı ortaya çıkarıldı.
