Düşük doz BT ile akciğer kanserinde erken tanı: LDCT tarama önerileri ve kanıtlar
Akciğer kanseri, dünya genelinde kansere bağlı ölümlerin en önde gelen nedenlerinden biridir. Hastalığın en büyük sorunu çoğunlukla belirti vermeden ilerlemesi ve semptomlar ortaya çıktığında genellikle ileri evrede tanı konmasıdır. Erken tanı hayat kurtarır ve cerrahiyle tam kür şansı erken evrede belirgindir.
LDCT nedir ve neden önemlidir?
Düşük doz bilgisayarlı tomografi (LDCT), akciğerlerin düşük radyasyon dozu kullanılarak görüntülendiği özel bir tarama yöntemidir. Doç. Dr. Nuran Katgı'nın aktardığı üzere, klasik toraks BT’de ortalama radyasyon dozu 6-7 mSv iken, LDCT’de bu doz yaklaşık 1-2 mSv seviyesindedir; yani 3-5 kat daha düşük radyasyonla yüksek çözünürlüklü görüntü elde edilir.
Bilimsel çalışmalar LDCT taramasının etkinliğini destekliyor. ABD'deki NLST (National Lung Screening Trial) çalışması, LDCT taramasının akciğer kanserine bağlı ölümleri yüzde 20 oranında azaltabildiğini göstermiştir. Avrupa'da yapılan NELSON çalışması da benzer şekilde mortalitede belirgin azalma saptamıştır. Bu veriler, erken evre tümörlerin LDCT ile yakalanabileceğini ortaya koymaktadır.
Kimler taranmalı?
Uluslararası kılavuzlara göre 50-80 yaş arası, en az 20 paket-yıl sigara öyküsü olan ve hâlen içen veya son 15 yıl içinde bırakmış bireylerin yılda bir kez LDCT taraması yaptırması faydalı olabilir. Rutin tarama sigara içmeyenler için önerilmez; ancak pasif içicilik, aile öyküsü, radon veya asbest maruziyeti gibi ek risk faktörleri varsa hekim değerlendirmesi gereklidir.
Tarama süreci, sınırlamalar ve güvenlik
LDCT işlemi ağrısız, kısa sürede tamamlanan ve kontrast madde gerektirmeyen bir yöntemdir. Radyasyon dozu çevresel düzeylere yakın olduğundan işlem genel olarak güvenlidir; esas önemli olan sonuçların doğru yorumlanması ve gereksiz tetkiklerden kaçınılmasıdır.
Her tarama testinde olduğu gibi LDCT’de de yanlış pozitif sonuçlar olabilir. Doç. Dr. Nuran Katgı, bu oranların Lung-RADS sınıflandırmasıyla yüzde 10-13 seviyelerine düştüğünü belirtiyor. Yanlış negatif oranları düşüktür; düzenli yıllık tarama bu riski daha da azaltır. Şüpheli bulgu saptanırsa 3-6 aylık kısa aralıklarla kontrol önerilir.
Uygulama ve hasta-hekim koordinasyonu
Sigara bırakmak akciğer kanseri riskini azaltmanın en önemli adımıdır ancak risk tamamen ortadan kalkmaz. Erken tanı için yüksek risk grubunda düzenli LDCT taramaları ve multidisipliner yaklaşım kilit rol oynar. Hastalar düzenli taramaya katıldıkça ve hekimler sonuçları doğru yönettiğinde başarı oranı artar.
Doç. Dr. Nuran Katgı son olarak, belirtinin başlamasını beklemeden tarama yaptırmanın akciğer kanserini erken evrede yakalamanın en etkili yolu olduğunu vurgulamaktadır: "Belirti beklemeden tarama yaptırın, erken tanı hayat kurtarır."
MEDİCANA SAĞLIK GRUBU GÖĞÜS HASTALIKLARI BÖLÜMÜ’NDEN DOÇ. DR. NURAN KATGI
