Dünya Barış Günü 2025, çatışmaların gölgesinde
GÖKHAN ÇELİKER - Birleşmiş Milletler (BM) tarafından her yıl 21 Eylülde anılan Dünya Barış Günü, 2025'te de küresel çatışmaların gölgesinde geçiyor. BM Genel Kurulunun 1981de oy birliğiyle aldığı karar ile ilan edilen bu gün, şiddetsiz eylemler, eğitim ve kamuoyu farkındalığı yoluyla barış idealini güçlendirmeye adanmıştır. BM, 2001'de bu günü şiddetsizlik ve ateşkes dönemi olarak tanımlamış ve resmi olarak "Uluslararası Barış Günü" adını kullanmaya başlamıştır.
BM, 2025 için temanın "Barışçıl Bir Dünya İçin Şimdi Harekete Geç" olduğunu duyurdu. Ancak AA muhabirinin derlediği verilere göre, aynı yıl dünya genelinde bir dizi önemli çatışma dikkat çekiyor.
İsrail-Gazze
İsrail, 2023'ten beri Gazze'deki saldırılarını sürdürüyor ve bu operasyonlar sonucu çok sayıda sivil hayatını kaybetti. Tel Aviv yönetiminin Gazze Şeridi'ne 7 Ekim 2023'ten bu yana düzenlediği saldırılarda en az 65 bin 174 Filistinli hayatını kaybetti, 166 bin 71 kişi yaralandı. İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde işgali genişletecek ve kalıcı hale getirecek saldırı planını uygulamaya koyduğunu açıkladı; Başbakan Binyamin Netanyahu Gazze Şeridi’nin tamamını işgal edeceklerini duyurdu.
Ayrıca İsrail, arabuluculuk yapan Katar'da bulunan Hamas müzakere heyetine yönelik saldırılar düzenlediği bildirildi.
İran-İsrail çatışması
13 Haziran'da İsrail'in İran'ın çeşitli kentlerindeki hedeflere yönelik düzenlediği geniş çaplı saldırılarda, İran'da Genelkurmay Başkanı, Devrim Muhafızları Genel Komutanı ve bazı üst düzey komutanlar ile 9 nükleer bilim insanı yaşamını yitirdi. Sahadaki açıklamalara göre saldırılarda toplam sivil can kaybı 1100, yaralı sayısı ise 5 bin 600 olarak bildirildi.
İran'ın karşılık olarak düzenlediği füze saldırılarında İsrail tarafına göre 28 kişi öldü, 1272 kişi yaralandı. Metinde yer alan bilgilere göre, İsrail'e açık destek veren ABD, 22 Haziran'da İran'ın Natanz, Fordo ve İsfahan nükleer tesislerine saldırı düzenledi; İran ise buna misilleme olarak 23 Haziran'da ABD'nin Katar'daki El-Udeyd Hava Üssü'ne saldırdı. ABD Başkanı Donald Trump, 24 Haziran'da iki ülke arasında ateşkes sağlandığını duyurdu, ancak bazı İsrailli yetkililerin İran'a yönelik tehditkar söylemleri sürdüğü kaydedildi.
Rusya-Ukrayna Savaşı
Şubat 2022'de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, üç yılı aşkın süredir devam ediyor. BM ve çeşitli aktörlerin arabuluculuk çabalarına rağmen çatışma sona ermedi. Türkiye, savaşın başından beri kanın durması için diplomatik çabalarını sürdürdü; Belarus'ta yapılan görüşmelerin ardından, Türkiye'nin yoğun diplomatik girişimi ile 29 Mart 2022'de İstanbul'da Rus ve Ukrayna heyetleri buluştu.
Savaş sırasında Türkiye'nin arabuluculuğu Karadeniz Tahıl Girişimi anlaşması ile sonuçlandı; BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da imza töreni düzenledi. 2025'te Türkiye iki ülkenin üst düzey heyetlerini İstanbul'da üç kez toplamayı başardı. Metinde yer alan bilgiye göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Donald Trump Alaska'da bir araya gelse de savaşın sona erdirilmesine yönelik somut bir adım alınamadı. Savaş nedeniyle binlerce kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yerlerinden edildi.
Hindistan-Pakistan çatışması
22 Nisan'da Cammu Keşmir'in Pahalgam bölgesinde düzenlenen terör saldırısında 26 kişi yaşamını yitirdi. Hindistan, bu saldırının faillerinin "Pakistan'dan geldiği" iddiasıyla 6 Mayıs'ta Pakistan topraklarına ve Pakistan'ın kontrolündeki Azad Keşmir bölgesine füze saldırıları düzenledi. Hindistan, aynı süreçte "İndus Suları Anlaşması"nı askıya aldı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi, askeri saldırıları "Sindoor Operasyonu" olarak adlandırdı. Taraflar, 10 Mayıs'ta ABD'nin arabuluculuğunda ateşkeste anlaştı.
Tayland-Kamboçya gerilimi
Güneydoğu Asya'da sınır anlaşmazlığı yaşayan Tayland ile Kamboçya arasında 28 Mayıs'ta, sınır ihlali iddiaları sonrası kısa süreli çatışma yaşandı. Yaklaşık iki ay sonra, 24 Temmuz'da çıkan çatışmalarda iki ülkeden toplam 32 kişi hayatını kaybetti. Metinde aktarıldığı şekilde, Malezya Başbakanı Enver İbrahim, 28 Temmuz'da yapılan ateşkes görüşmeleri sonrası tarafların "acil ve koşulsuz" bir ateşkesin devreye girmesi konusunda anlaştıklarını açıkladı.
AA muhabirinin derlediği bu tablo, Dünya Barış Günü'nde küresel düzeyde barış arayışlarının ne kadar acil olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor. BM ve devletler, sivil toplum kuruluşları ile bireyler bu gündeki etkinlikler ve çağrılarla barış idealini canlı tutmayı hedefliyor.
