DTÖ 2025 Raporu: Yapay Zeka ve Küresel Ticaretin Geleceği
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından yayımlanan 2025 Dünya Ticaret Raporu, yapay zekânın (YZ) ekonomik verimliliği artırarak ve şirketlerin karmaşık düzenlemelere uymasını kolaylaştırarak küresel ticareti dönüştürebileceğini vurguluyor. Raporda yer alan modellere göre, yoksul ülkelerin teknolojik açığını kapatması durumunda YZ, 2040’a kadar küresel mal ve hizmet ticaretinin değerini %37 artırabilir.
Ana bulgular
Raporda YZ'nin ticaret üzerindeki en büyük etkinin dijital hizmetler alanında olacağı belirtiliyor. Ayrıca YZ için gerekli olan malların küresel ticarette önemli bir rol oynadığına dikkat çekilerek, bu ürünlerin ticaret hacminin 2023’te 2,3 trilyon dolar olduğu kaydedildi.
Rapor, YZ programlarının şirketlerin düzenleyici gerekliliklere uyumunu kolaylaştırarak verimliliği artırdığını ve bunun dolaylı olarak ticaret maliyetlerini düşürebileceğini işaret ediyor.
Eşitsizlik riski ve politika gereksinimleri
DTÖ, aynı zamanda YZ’nin faydalarının eşit dağılmaması halinde mevcut bölünmeleri derinleştirebileceği konusunda uyarıyor. Raporda, hedefli yatırımlar ve kapsayıcı politikalar olmadan teknolojik ilerlemenin ülkeler ve toplum kesimleri arasındaki uçurumu büyütebileceği vurgulanıyor.
Rapor dijital altyapı, teknolojiye erişim ve yetenekli işgücünün şu anda birkaç yüksek gelirli ülkede yoğunlaştığını belirtiyor ve bu dengesizliğin azaltılması için eğitime ve beceri geliştirmeye yatırım yapılması gerektiğini savunuyor.
DTÖ uyarıları ve liderlik mesajı
Raporun değerlendirmelerinde, Yapay zekanın geliştirilmesi ve kullanıma sunulmasının etkilerinin birçok işçinin ve hatta bazı ekonomilerin geride kalmasına yol açabileceği endişesi dile getiriliyor.
DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala rapora ilişkin değerlendirmesinde hükümetlerin yapay zekaya geçiş sürecini dikkatle yönetmesi gerektiğini belirtti. Okonjo-Iweala şu noktalara dikkat çekti: Yapay zeka ticaret maliyetlerini düşürme ve üretkenliği artırma konusunda büyük bir potansiyele sahip; ancak yapay zeka teknolojilerine erişim ve dijital ticarete katılma kapasitesi hâlâ oldukça dengesiz.
Okonjo-Iweala, hem ülkeler içinde hem de zengin ve yoksullar arasındaki uçurumun giderek büyüdüğünü ve proaktif politika önlemleri ile daha güçlü uluslararası işbirliği olmadan YZ'nin eşitsizlikleri azaltmak yerine derinleştirebileceğini vurguladı.
Sonuç
DTÖ raporu, YZ'nin ticari potansiyelinin büyük olduğunu ancak bu potansiyelin gerçekleştirilmesi için eğitim, dijital altyapı, hedefli yatırım ve uluslararası işbirliği gerektiğini ortaya koyuyor. Rapor, politika yapıcıları teknolojik geçişi adil ve kapsayıcı hale getirecek adımlar atmaya çağırıyor.
