DSÖ antibiyotik direncini 'Sessiz pandemi' olarak tanımlıyor
Prof. Dr. Elif Doyuk Kartal, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı olarak, antibiyotik direncinin hızla yükseldiğini ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) raporlarında "Sessiz pandemi" olarak tanımlandığını vurguladı.
2025 verileri ve küresel risk
Kartal, 2025 yılı itibarıyla antibiyotik direncinin küresel bir tehdit düzeyine ulaştığını belirterek DSÖ raporlarına göre geniş spektrumlu antibiyotiklere karşı direnç düzeylerinin dünya genelinde %15 ila %40 oranında yükseldiğini aktardı. Kartal, DSÖ'nün 2050’ye kadar dirençli enfeksiyonlara bağlı ölümlerde ciddi artış olabileceğine işaret ettiğini hatırlattı.
Raporda ayrıca bazı bölgelerde kritik patojenlerde direnç oranının %70’e kadar çıkabildiği; her 6 bakteriyel enfeksiyondan birinin antibiyotiklere karşı dirençli olduğu ve takip edilen enfeksiyonların %24’ünün birinci basamak antibiyotiklere yanıt vermediği belirtildi.
Tedavi seçenekleri daralıyor, sonuçlar ağırlaşıyor
Kartal, direnç artışının yalnızca sağlık değil, ekonomik ve toplumsal boyutları da bulunan büyük bir risk teşkil ettiğini söyledi. Ameliyat, kanser kemoterapisi ve yoğun bakım kaynaklı enfeksiyonlarda tedavi seçeneklerinin sınırlanmasının tedavi sürelerini uzattığını ve ölüm oranlarını artırdığını belirtti. Özellikle gram-negatif bakterilerdeki hızlı direnç artışının, yeni ilaç seçeneklerinin yetersizliği nedeniyle ciddi bir tıkanma yarattığına dikkat çekti.
Direncin başlıca nedenleri ve mücadele adımları
Kartal, yanlış ve gereksiz antibiyotik kullanımının direncin önde gelen nedenlerinden biri olduğunu vurguladı: "Reçetesiz antibiyotik kullanımı, tedavinin erken kesilmesi, yanlış doz veya uygunsuz antibiyotik seçimi bakteriler üzerinde seçici bir baskı oluşturarak dirençli suşların hızla çoğalmasına yol açmaktadır."
Dirençle mücadelede yalnızca yeni ilaç geliştirilmesinin yeterli olmayacağını belirten Kartal, öncelikli başlıklar olarak akılcı antibiyotik kullanımı politikaları, hızlı tanı testlerinin yaygınlaştırılması, toplumsal farkındalık, hem toplum hem hastane kaynaklı enfeksiyonlardan korunma yöntemlerinin geliştirilmesi, antimikrobiyal direncin küresel izlenmesi ve yenilikçi tanı ve tedavi yaklaşımlarının desteklenmesi gerektiğini sıraladı.
Kartal'ın açıklamaları, Dünya Antimikrobiyal Direnç Farkındalık Haftası kapsamında dikkat çekici bir uyarı olarak kayda geçti.
PROF. DR. ELİF DOYUK KARTAL
