Kanunla gelen yetki genişlemesi
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı'nın korunması, yönetimi ve korunma tedbirlerinin tek elden yürütülmesi amacıyla 6546 sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Kanun, tarihi, kültürel, manevi ve doğal değerlerin korunmasını amaçlarken, Başkanlık bünyesindeki uygulama ve denetim yetkilerinde de yeni düzenlemeler getiriyor.
"Tarihi Alan Bağlantı Noktası" tanımı ve kapsamı
Başkan İsmail Kaşdemir yeni düzenlemeye ilişkin, "Çanakkale Savaşı’yla alakalı noktalarda ’Tarihi Alan Bağlantı Noktası’ ilan edip buralarda Tarihi Alan Başkanlığı olarak hizmet vermek istiyoruz" ifadelerini kullandı. Bu yaklaşım, Gelibolu Yarımadası dışındaki ve özellikle Anadolu yakasında bulunan, savaşa doğrudan bağlı nitelikli tabya, kale, savunma yapısı, şehitlik ve lojistik unsurların koruma kapsamına alınmasını hedefliyor.
Sınırlar, koordinatlar ve öncelikli alanlar
Mevcut kanunda Tarihi Alan sınırlarının koordinatlarla belirlendiğini vurgulayan Kaşdemir, bu nedenle daha önce Kumkale, Dardanos Tabyası gibi Anadolu yakasındaki noktaların Başkanlık hizmetlerinden yararlanamadığını belirtti. Kaşdemir, "Öncelikli olarak... Çanakkale’nin Anadolu tarafındaki Dardanos Tabyası Bataryası, Kumkale, Çanakkale merkezindeki Çanakkale Şehitliği gibi yerleri öncelikli olarak hedefliyoruz" dedi ve çalışmaların hemen başladığını aktardı.
Kapsama alınan alanlar ve Akbaş Şehitliği
Kaşdemir, Tarihi Alan sınırlarının Akbaş Şehitliği bölgesine kadar olduğunu ve bu bölgenin de kapsam içine alınacağını söyledi: "Akbaş Şehitliği bizim Tarihi Alan sınırlarımız dışarısında kalmıştı şimdi onu da Anadolu tarafı gibi Çanakkale Tarihi Alan sınırlarına dahil edeceğiz." Başkan, Çanakkale Savaşları'nın Gelibolu ile Anadolu taraflarında bir bütün olarak gerçekleştiğini vurguladı.
Kültürel varlıkların korunması ve koleksiyon düzenlemeleri
Çanakkale Savaşları'na ait harp malzemeleri, özel koleksiyonlarda ve vatandaşlarda bulunan objeler de yeni düzenlemeyle koruma statüsüne alınacak. Kaşdemir, "Bunları biliyoruz. Bununla alakalı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile çalışma yapıyoruz. Bir yönetmelik çalışacağız... koleksiyoner belgesi olanlar bunlarla alakalı şimdi de daha sonra da çalışmaya ve bunlarla alakalı müze yapmaya devam edecek ama bundan sonraki süreçte koleksiyoner belgesi ve yetkili belgesi olmayanlar bu objelere sahip olamayacak" dedi.
Başkan ayrıca, bu kapsamda taşınır kültür varlığı statüsü kazanan objelerin nakli, kazısı, satışı veya devrinin suç haline geleceğini; kıyı ve su altı kültürel varlıklarının korunması için balıkçılık ve ağ atma gibi faaliyetlere yeni kurallar getirileceğini belirtti. Kaşdemir, vatandaşın özel mülkiyetine dokunulmayacağını ve uygulamanın bilinen, malum alanlarla sınırlı kalacağını vurguladı.
Başkanlık uzmanlarının yetkileri ve müze refakati
Yeni kanunla birlikte Tarihi Alan Başkanlığı uzmanlarının, devlet müzesi refakati olmaksızın yetkilerini kullanabilecekleri açıklandı. Kaşdemir, "Biz devlet müzesi statüsü kapsamına girmiyorduk... Şu anda kendi yetkililerimiz Tarih Alan’ın her noktasında yetkili olmuş olacak. Kural belirleyebileceğiz. Devlet müzelerinin sahip olduğu bütün yetkilere sahip olmuş olacak" şeklinde konuştu.
Uygulama süreci ve önümüzdeki adımlar
Kaşdemir, kanunun Resmi Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girmesinin ardından Başkanlık olarak hem teorik hem de saha çalışmalarına hızlıca başladıklarını belirtti. Önümüzdeki dönemde Tarihi Alan Bağlantı Noktası ilan edilecek yerlerin tespiti, yönetmelik çalışmaları ve ilgili kurumlarla koordinasyon öncelikli görevler arasında yer alacak.
Öne çıkan noktalar: 6546 sayılı Kanunla kapsam genişletildi; Anadolu yakasındaki Çanakkale Savaşlarıyla doğrudan ilişkili yapılar ve anıtlar "Tarihi Alan Bağlantı Noktası" olarak koruma ve denetime alınacak; kültürel varlıkların statüsü güçlendirilecek; Başkanlık uzmanlarının yetkileri artırılacak.
ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALANI'NIN; TARİHİ, KÜLTÜREL, MANEVİ VE DOĞAL DEĞERLERİNİN KORUNMASI VE TEK ELDEN, BÜTÜNCÜL BİR YÖNETİM MODELİYLE İDARE EDİLMESİ AMACIYLA 6546 SAYILI KANUN, YÜRÜRLÜĞE GİRDİ.
