Şimşek'in Değerlendirmesi: Genel Görünüm
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, A Haber ve A Para ortak yayınında gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, ekonomik görünüm, bütçe disiplini ve dış dengelere ilişkin ayrıntıları paylaştı. Şimşek, cari açık ve rezervler başta olmak üzere program dönemindeki makro hedeflere ilişkin somut veriler sundu.
Cari Açık ve Rezervler
Şimşek, cari açığın artık bir endişe kaynağı olmaktan çıkarıldığını belirterek, "Önümüzdeki üç yıl, net altın ithalatı hariç cari açık milli gelire oran olarak yüzde 0,5'in altında olacak." ifadelerini kullandı. Geçen yıl altın hariç cari fazla verildiğine işaret eden Şimşek, net altın ithalatı dahil milli gelire oranla geçen yılın %0,8 düzeyinde olduğunu, bu yıl hedeflenen %2lik açığa kıyasla yılı yaklaşık %1,5 ile kapatacaklarını aktardı.
Bakan, Türkiye'nin rezerv yeterliliğinde ve dış finansmana erişimde sorun olmadığını; rezervlerde rahat bir düzeye gelindiğini vurguladı.
Bütçe Disiplini ve Faiz Yükü
Şimşek, AK Parti hükümetlerinin en önemli özelliğinin bütçe disiplini olduğunu söyleyerek, 6 Şubat depremleri öncesinde 20 yıllık dönemde bütçe açığının milli gelire oranının %2,4 olduğunu hatırlattı. Depremler sonrası bütçe açığının %5'in üzerine çıktığını, alınan tedbirlerle 2024'te bunu yaklaşık %4,7'ye indirdiklerini, bu yılki hedefin %3,1 iken yıl sonunda muhtemelen %3,5–%3,6 civarında gerçekleşeceğini bildirdi.
Tasarruf tedbirleri kapsamında yayımlanan genelgenin etkilerine değinen Şimşek, 2014-2023 döneminde bu kapsamdaki harcamaların bütçe içindeki payının %4,6 iken geçen yıl %3,1'e düştüğünü, bu kalemlerde reel olarak %33 tasarruf sağlayarak bunun parasal karşılığının 115 milyar lira olduğunu aktardı.
Harcamalarda disiplin sağlandığını, geçen yıl 100 liralık bütçe karşılığında 96,7 lira harcandığını ve bu yıl da onaylanan bütçeye göre en az %1'in üzerinde aşağıda kalacaklarını belirtti.
Faiz Harcamaları
2002-2022 döneminde faiz harcamalarının milli gelire oranının %4,1 olduğunu, program döneminde bu oranın yaklaşık %3 seviyesine gerilediğini söyledi. Deprem harcamaları nedeniyle bütçede ek borçlanma yapıldığını, önümüzdeki üç yılda faiz dışı fazla hedefleyerek faizin bütçedeki payını tekrar aşağı çekmeyi amaçladıklarını belirtti. Şimşek, program sonunda faiz harcamalarının milli gelire oranının %3,3'e inmesini beklediklerini; 2026'da ise %3,5'e ulaşacağını aktardı.
İhracat, Finansmana Erişim ve Destekler
İhracat performansında sorun olmadığını belirten Şimşek, program başlangıcından bu yana ihracatın yaklaşık %6 arttığını, Avrupa'nın ithalatındaki paylarının program başında %3,3 iken şu anda %4 seviyesine yükseldiğini söyledi. Rekabet gücünde kalıcı kayıp olmadığını, rekabetçi ve zorlanan sektörlere destek sağlandığını vurguladı.
Finansmana erişimle ilgili olarak, günlük reeskont kredi miktarının 300 milyon liradan 4 milyar liraya çıkarıldığını ve ihracatçıların mevcut piyasa faizinin neredeyse yarısıyla kredi kullanabildiklerini belirtti. Çiftçilere yönelik desteğin sürdüğünü; çiftçinin ödediği kredi faizinin %70'inin hazine tarafından karşılandığını, çiftçilere sağlanan faiz sübvansiyonunun 160 milyar liranın üzerinde olduğunu aktardı. Esnafın ödediği kredi faizinin yarısının da devlet tarafından karşılandığını söyledi.
Konkordato ve Kayıt Dışı ile Mücadele
Programın başından bu yana konkordato başvurusu yapan firma sayısının 3 bin 856 olduğunu belirten Şimşek, bu işletmelerin reel sektör ciro içindeki payının %0,73, ihracattaki payının %0,7, istihdamdaki payının %0,58 ve toplam nakdi kredilerdeki payının %0,96 seviyelerinde olduğunu açıkladı.
Konkordato uygulamasının istismar edildiği yönünde sahadan gelen şikayetlere değinen Şimşek, Adalet Bakanlığı ile ortak çalışma grubu kurduklarını ve istismarın nasıl engelleneceğine dair düzenlemeleri değerlendirdiklerini söyledi. Kayıt dışılıkla mücadelede amaçlarının uyumu artırmak olduğunu vurguladı.
KKM, YUVAM ve Bilançodaki İyileşme
Kur Korumalı Mevduat (KKM) ile ilgili olarak Şimşek, KKM'nin zirvesinin 143,9 milyar dolar olduğunu, şu an itibarıyla 8,7 milyar dolara düştüğünü ve vadelerin dolmasıyla KKM'nin Türkiye gündeminden tamamen çıkacağını belirtti. YUVAM hesaplarının zirvesinin 12,3 milyar dolar olduğunu, son rakamların yaklaşık 4 milyar dolara indiğini söyledi ve YUVAM hesaplarının kapatılmadığını, yurtdışındaki vatandaşların tasarruflarını tuttuğu hesaplar olduğunu vurguladı.
Program başlangıcından bu yana net rezerv artışının 115 milyar dolar olduğunu, buna ek olarak dikkate alınması gereken 140 milyar dolar tutarındaki döviz yükümlülüğünü de hesaba katarak, Türkiye'nin bilançosundaki iyileşmenin yaklaşık 250 milyar dolar düzeyinde olduğunu ifade etti.
Sonuç
Şimşek'in sunumuna göre hükümet, bütçe disiplinini önceliklendirmeye devam ediyor; cari açık ve rezervler alanında yapısal iyileşme sağlandığını, finansmana erişim koşullarının düzelmekte olduğunu ve hedef dönemde faiz yükünün azaltılacağını öngörüyor. Konkordato uygulamalarındaki istismarları sınırlamaya yönelik adımlar ve üretimi destekleyen politikalar da öncelikler arasında yer alıyor.
