AUKUS, Hint-Pasifik'te yeni güvenlik mimarisinin temellerini atıyor
ECEM ŞAHİNLİ ÖGÜÇ – ABD, İngiltere ve Avustralya arasında 15 Eylül 2021'de imzalanan AUKUS anlaşması, Çin'in askeri ve teknolojik yükselişine karşı bölgesel güvenlik düzeninde önemli bir değişiklik başlattı.
Anlaşmanın kapsamı ve hedefleri
AUKUS, üç ülke arasında nükleer teknoloji aktarımını ve işbirliğini hedefliyor. Anlaşma çerçevesinde Avustralya'ya nükleer tahrikli denizaltılara erişim sağlanması ve ABD ile İngiltere'nin bu alandaki teknolojiyi paylaşması planlanıyor. Sağlanacak denizaltıların, Avustralya'nın mevcut denizaltılarına göre daha hızlı ve daha uzun menzile sahip olması, Canberra'ya uzaktaki hedeflere operasyon düzenleme kapasitesi kazandıracağı belirtiliyor.
RUSI Direktörü Neil Melvin'in değerlendirmesi
İngiltere merkezli Royal United Services Institute (RUSI) Uluslararası Güvenlik Çalışmaları Merkezi Direktörü Neil Melvin, AUKUS'un Hint-Pasifik'te güvenlik mimarisinde köklü bir değişiklik yarattığını söylüyor. Melvin, anlaşmanın İngiltere, ABD ve Avustralya'yı uzun vadede birbirine bağlayacağını ve yapay zeka, kuantum teknolojileri, hipersonik sistemler ile otonom denizaltı sistemleri gibi yeni savunma alanlarında işbirliğini kolaylaştıracağını ifade etti.
Melvin, AUKUS'un yalnızca denizaltı tedarikini değil, "Anlaşma, yalnızca nükleer denizaltı geliştirmeyi değil aynı zamanda bölgedeki ülkeleri Çin'e karşı birbirine bağlamayı amaçlıyor." şeklinde özetledi. Melvin ayrıca Çin'in savunma alanındaki hızlı ilerleyişinin ve yüksek harcamalarının Pekin'in gücünü dengeleme çabalarını mali ve siyasi açıdan zorlaştırdığını belirtti.
AUKUS'un karşılaştığı zorluklar
Melvin, AUKUS'un en büyük sınavının bölgedeki dengeyi korumak olduğunu ve bunun özellikle Pekin'in yeni bir statüko oluşturmak için yoğun çaba harcadığı bir dönemde önem kazandığını söyledi. Anlaşmanın uygulanmasında en çok yükü çekecek tarafın Avustralya olacağı vurgulandı: ülkenin kısa sürede nükleer endüstri altyapısı kurması ve yeni iş gücü yetiştirmesi gerektiği ifade edildi.
Ayrıca Melvin, AUKUS'un üç ülke için büyük teknolojik ve mali boyutta bir girişim olduğunu; başarılı olması için onlarca yıl boyunca farklı hükümetler altında kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini belirtti. Avustralya'da yüksek maliyetler ve ülkenin hem Çin hem de ABD ile ilişkilerinde yaratacağı sonuçlar nedeniyle itirazların sürdüğü kaydedildi.
ABD'de ise eski Başkan Donald Trump yönetiminin AUKUS anlaşmasını gözden geçirme planları, projenin geleceği hakkında soru işaretleri yarattı. Melvin, Pentagon içinde bazı yetkililerin Avustralya'ya nükleer denizaltı sağlanmasının ABD'nin Çin'e karşı kapasitesini zayıflatacağı endişesini taşıdığını aktardı ve Trump'ın tutarsız yaklaşımlarının belirsizlik oluşturduğunu söyledi.
Altyapı ve maliyet
Avustralya, AUKUS kapsamında Perth kentinde inşa edilecek tesis için 12 milyar Avustralya doları (yaklaşık 8 milyar dolar) ayırdı. Avustralya Savunma Bakanlığı açıklamasına göre bu fon, gemi ve nükleer güçle çalışan denizaltılar için kenetlenme istasyonu inşası amacıyla kullanılacak.
Tesisin, Avustralya'nın 2030 başlarında ABD'den alması planlanan Virginia sınıfı denizaltıya hazırlık açısından kritik olduğu belirtiliyor. "Henderson Savunma Bölgesi" adı verilen tesis için önümüzdeki 10 yıl içinde yaklaşık 25 milyar dolar harcama yapılmasının beklendiği kaydedildi. Avustralya Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Richard Marles, tesisin denizaltı bakımında AUKUS'a hizmet edeceğini ve ABD denizaltıları için de uygun bir tesis olmasının muhtemel olduğunu ifade etti.
Sonuç: AUKUS, teknik ve stratejik işbirliğini derinleştirerek Hint-Pasifik'te yeni bir güvenlik mimarisi kurma yönünde adımlar atıyor. Ancak uygulama sürecindeki maliyet, altyapı gereksinimleri ve siyasi belirsizlikler, anlaşmanın uzun vadeli başarısının önündeki temel engeller olarak öne çıkıyor.
