Kanser riskine etkileri ve korunma yolları
Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Nilüfer Avcı kanserin dünya genelinde önemli bir ölüm nedeni olduğunu hatırlatarak, birçok kanser türünün önlenebilir olduğuna dikkat çekti. Avcı, riskleri azaltmak için beslenme ve yaşam tarzı önerilerini paylaştı.
Aşırı miktarda kırmızı et tüketimi kolon, rektum ve prostat kanseri riskini artırmaktadır. Ayrıca salamura et ve şarküteri ürünleri kolon ve rektum kanseri riskini yükseltir. Buna karşın balık tüketimi kolon ve rektum kanseri riskini azaltıcı etki gösterebilir.
Beslenme ve gıda güvenliği uyarıları
Bazı besinler, ya pişirme yöntemleriyle açığa çıkan toksik bileşenler ya da tarımda kullanılan zirai ilaçlar, kimyasal gübreler ve parazit ilaçlarının kalıntıları nedeniyle sağlığa zarar verebilir. Hasat sonrası depolama, saklama, işleme ve arıtma tekniklerinde yapılan hatalar gıdaların zararlı hale gelmesine yol açabilir. Bu kimyasalların ilk kurbanlarının, tehlikenin farkında olmayan çiftçiler olduğuna dikkat çekildi.
Avcı, su ve mineral dengesinin önemine vurgu yaparak bir yetişkinin günlük su ihtiyacının 2,5 litre olduğunu, bunun 1 litresini gıdalardan, kalan 1,5 litresini içeceklerden karşılamak gerektiğini belirtti.
Pratik beslenme önerileri
Günlük ve haftalık hedefler: Günde en az 4 porsiyon meyve; mevsim meyveleri ve farklı öğünlerde tüketim öneriliyor. Günde 1–2 porsiyon çiğ sebze ve en az 1 porsiyon pişmiş sebze; yeşil, sarı ve kırmızı sebzelerden her gün en az birer porsiyon.
Nohut, kuru fasulye, barbunya gibi kuru baklagillerin kırmızı etteki tüketimin yerini alacak şekilde daha fazla tercih edilmesi öneriliyor. Haftada bir, mümkünse iki ya da üç kez balık tüketilmelidir. Yapay tatlandırıcı içeren tüm içeceklerden uzak durulmalıdır.
Öne çıkan besin öğeleri ve kaynakları: Semizotu ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler betakaroten ve lutein açısından zengindir. Kuarsetin soğan, elma ve karabuğdayda bulunur; antioksidan, antiinflamatuvar, antialerjik ve antikanserojen etkilere sahiptir. Domates likopen kaynağıdır; likopen prostat ve akciğer kanserine karşı koruyucu özellik gösterebilir. Kırmızı üzüm resveratrol; ahududu, çilek, yaban mersini elarjik asit açısından zengindir. Brokoli ise glukorafanin içerir ve özellikle prostat kanserine karşı koruyucu rol oynayabilir.
Zeytinyağı tüketiminin önemine değinen Avcı, Akdeniz ülkelerinde daha fazla kullanılan sızma zeytinyağının rafine ürüne göre daha fazla polifenol içerdiğini, polifenollerin kanser vakaları ve kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümleri azaltmada olumlu etkilerinin olduğunu ifade etti.
Soğan ve sarımsağın nitrozaminleri bloke ederek kanser riskine karşı koruma sağladığı; kırmızı üzümdeki resveratrolün kanser hücresi büyümesini önlediği vurgulandı.
Yaşam tarzı ve genel uyarılar
Sağlıklı beslenmenin tek başına yeterli olmadığı, bunun spor, zararlı alışkanlıklardan uzak durma, stres yönetimi, yeterli dinlenme ve hobilerle desteklenmesi gerektiği belirtildi. Avcı, "Kansere karşı koruma sağlayacak tek bir besin yoktur" uyarısını yineledi ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının bütünsel önemine dikkat çekti.
Özetle, aşırı kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi ile obezite ve yetersiz fiziksel aktivitenin bazı kanser türleriyle ilişkili olduğu; meyve, sebze, baklagiller, balık, sızma zeytinyağı ve belirli antioksidan kaynaklarının düzenli tüketiminin riskleri azaltmaya katkı sağlayabileceği vurgulandı.
TIBBİ ONKOLOJİ UZMANI PROF. DR. NİLÜFER AVCI
