Yönetmelik değişikliği ve yürürlüğe giriş
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik Değişikliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenleme, daha önce TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen ve 5 Aralık 2024'te yasalaşan değişiklik kapsamında İmar Hakkı Kanunu'na eklenen "imar hakkı aktarımı" tanımına paralel olarak uygulamaya konuluyor.
Uygulamanın kapsamı
Yeni düzenleme, parseli kamu hizmet alanına giren ve yapılaşma hakkı verilmeyen vatandaşların haklarının imar hakkı aktarımı yoluyla imar planı kararıyla belirlenen başka alanlara aktarılmasını öngörüyor. Bu kapsamda, 2019 yılı öncesinde İmar Planı uygulamalarıyla Kamu Ortaklık Payı (KOP) hisselendirmesiyle oluşan parseller de dahil olmak üzere; imar uygulaması marifetiyle kamu eline geçişi sağlanamayan ve planlarda kamu hizmet alanı (okul, hastane, belediye hizmet alanı, resmi kurum alanı gibi) olarak ayrılmış ancak kamulaştırılmamış taşınmazlar uygulamaya dâhil edilecek.
Değer tespiti ve hak aktarımı yöntemi
Düzenlemeye göre, vatandaşların verilemeyen imar haklarının değeri tespit edilecek ve bu değere karşılık gelen haklar imar planı kararıyla belirlenen alanlara aktarılacak. Tüm işlemler Kamulaştırma Kanunu esaslarına göre yürütülecek ve değerleme, Sermaye Piyasası Kurulunca lisans almış bağımsız değerleme kuruluşları tarafından gayrimenkul değerleme esaslarına uygun yapılacak.
Hukuki güvenceler ve taraf muvafakati
Düzenleme, vatandaşların parsellerinin kamu hizmet alanı içinde kalmasından kaynaklanan hukuki anlaşmazlıkların giderilmesini ve mağduriyetlerin önlenmesini amaçlıyor. İmar hakkı aktarımı sırasında vatandaşın mülkiyetine el konması söz konusu olmayacak; aktarım, imar hakkı aktarılacak taşınmaz sahibi ile imar hakkının gittiği taşınmaz sahibinin karşılıklı muvafakatiyle gerçekleştirilecek. Uygulama, taraflara mali yük getiren hukuki süreçlerin azaltılmasına imkân verecek ve işlemler yetkili idarelerce (yerel yönetim/bakanlıklar) yürütülecek.
PARSİD ve e-Devlet entegrasyonu
Yönetmelik kapsamında onaylanan parselasyon planlarının Bakanlık tarafından geliştirilen Parselasyon İzleme Denetleme Sistemi (PARSİD)'e kaydı zorunlu hale getirildi. Bu sayede vatandaşlar, taşınmazlarını ilgilendiren parselasyon işlemlerine ilişkin onay/askı ilanı gibi idari işlemleri e-Devlet üzerinden öğrenebilecek ve PARSİD üzerinden parselasyon kapsamındaki taşınmazlarına dair tüm bilgilere erişebilecek. Ayrıca vatandaşlar, ilgili idareye gitmeden e-Devlet üzerinden itirazlarını iletebilecekler.
Bakan Kurum'un değerlendirmesi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum sosyal hesabından yaptığı paylaşımda, uygulamanın "uzun yıllardır süren bir sorunu çözüme kavuşturduğunu" belirterek şu ifadeleri kullandı: "Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 'Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik Değişikliği' ile uzun yıllardır süren bir sorunu çözüme kavuşturuyoruz. Bu kararla parseli kamu hizmet alanında kalan vatandaşlarımızın mağduriyetlerini gidereceğiz. Kamu kurumlarımız ise vatandaşlarımıza hizmet edecek kamusal yatırımları hayata geçirebileceği alanlara sahip olacak. Milletimize hayırlı olsun."
Yeni düzenleme, vatandaşların kullanamadıkları imar haklarının belli bir değer tespitiyle başka alanlarda kullanılmasını sağlayarak hem bireysel mağduriyetleri azaltmayı hem de kamu hizmet alanlarının planlı şekilde hayata geçirilmesini hedefliyor.
