Anayasa Mahkemesi, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 220. maddesinin “Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme” suçunu düzenleyen 6. fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verdi. Karar, 4 ay sonra yürürlüğe girecek.
Karara göre, Patnos Ağır Ceza Mahkemesi ile İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemeleri, söz konusu kuralın Anayasa’nın 2, 13 ve 38. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürerek, iptali yönünde Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
Başvuru kararlarında, itiraz konusu kuralın kamu gücünü kullanan organların keyfi davranışlarının önüne geçecek ve kişilerin hukuku bilmelerine yardımcı olacak şekilde erişilebilir ve öngörülebilir olmadığı, kuralda belirlilik bulunmamasının hukuk devleti ile suçta ve cezada kanunilik ilkeleriyle bağdaşmadığı belirtildi.
KURALIN BELİRSİZLİĞİ ELEŞTİRİLDİ
Anayasa Mahkemesi, kararında, itiraz konusu kuralın erişilebilir nitelikte kanun hükmü olduğuna, ancak kuralın belirli olduğunun söylenebilmesi için uygulamasıyla ortaya çıkacak sonuçların da öngörülebilir olması gerektiğine vurgu yaptı.
Kararda, kuralın kamu otoritesinin Anayasa ile korunan temel haklara yönelik keyif müdahalesine karşı koruyucu önlem içerip içermediğinin de belirlenmesi gerektiği ifade edildi.
Kuralda yer alan “örgüt adına işlenen suç” kavramından ne anlaşılması gerektiğine dair herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği ve işlenen suçlar arasında bir ayrım yapılmadığının anlaşıldığı dile getirilen kararda, şu ifadelere yer verildi:
“Başka bir ifadeyle, niteliğine ya da ağırlığına bakılmaksızın, herhangi bir suçun örgüt üyesi olmayan bir kişi tarafından bir örgüt adına işlendiği değerlendirildiğinde, kişiler ayrıca örgüte üye olma suçundan da cezalandırılmaktadır. Bu durum son derece ağır bir itham ve ceza öngören bir suçun kapsamını ölçütleri belirsiz olacak biçimde genişletmektedir. Yargı makamlarının da örgüt adına işlenen suç kavramını her somut olayın özelliklerine göre farklı yorumladıkları ve belirliliğin yargısal yorumla da sağlanamadığı anlaşılmaktadır.”
ÖRGÜTLE ORGANİK BAĞIN GÖSTERİLMESİ GEREKİYOR
Kişinin örgüt adına suç işlediğinin kabul edilmesi durumunda örgüte üye olma suçundan da cezalandırılmasının belirlilik incelemesi bakımından gözetilmesi gereken diğer bir husus olduğu belirtilen kararda, “İlke olarak kişinin silahlı örgüte üyelikten cezalandırılabilmesi için eylemlerinin sürekliliği, eşitliliği ve yoğunluğu veya bu özellikler olmasa dahi suçun niteliği ile örgütün amacına ulaşma bakımından ancak örgüt üyeleri tarafından işlenip işlenemeyeceği gözetilmeli, örgütle organik bir bağının bulunduğu ve örgütün hiyerarşik yapısı içinde bilerek ve isteyerek hareket ettiği yeterli bir gerekçeyle gösterilmelidir.” değerlendirmesi yapıldı.
Kararda, şu ifadelere yer verildi:
“Buna karşın itiraz konusu kural uygulandığında silahlı örgüte üye olma suçu bakımından bu ölçütlerin gözetilmediği, örgüt üyeliğine dair herhangi bir somut delil bulunmadan ve işlenen suçun niteliği ve ağırlığı itibarıyla örgütün amaçlarına ne surette katkıda bulunduğu da dikkate alınmadan kişilerin örgüte üye olmak gibi son derece ağır bir suçtan cezalandırılmalarına neden olacak şekilde geniş yorumlanmaya da müsait olduğu anlaşılmaktadır.”
KARAR OY BİRLİĞİYLE ALINDI
Anayasa Mahkemesi, itiraz konusu kuralın Anayasa’nın 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesi ile 38. maddesinin 1. fıkrasında yer alan suçta ve cezada kanunilik ilkesine aykırı olduğuna oy birliğiyle karar verdi.
Karara karşı çıkan üyeler ise itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olmadığını savundu.
Yüksek mahkeme, kararın 4 ay sonra yürürlüğe girmesini uygun gördü.
Kararın alınmasıyla, örgüt üyeliği iddiasıyla yargılanan binlerce kişi için umut ışığı doğdu. Kararın, özellikle terör örgütü FETÖ ile bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin yargılanmasında önemli bir etki yapması bekleniyor.
