2025 Nobel Kimya Ödülü, metal-organik çerçevelerin geliştirilmesine katkı veren Kitagawa, Robson ve Yaghi'ye
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basın toplantısında 2025 Nobel Kimya Ödülünün sahipleri açıklandı. Ödül, Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD'li Omar M. Yaghi'ye verildi.
Ödül gerekçesi
Açıklamaya göre ödül, bilim insanlarının metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi alanındaki çalışmaları nedeniyle verildi. Jürinin vurguladığına göre bu çalışmalar yeni bir moleküler yapı geliştirdi; söz konusu yapıların, diğer adıyla metal-organik iskeletlerin, moleküllerin girip çıkabildiği geniş boşluklar içerdiği belirtildi.
Uygulamalar ve önemi
Açıklamada, geliştirilen yapılarının çeşitli uygulamalara elverişli olduğu kaydedildi: çöl havasından su toplama, sudaki kirleticileri ayıklama, karbondioksiti yakalama ve hidrojen depolama gibi alanlarda kullanıldıkları belirtildi. Bu işlevler, söz konusu çerçevelerin çevresel ve enerjiye ilişkin sorunlara katkı sağlayabilecek potansiyelini ortaya koyuyor.
Bağlam ve önceki yıl
2024 Nobel Kimya Ödülü ise bilgi-işlemsel protein tasarımı alanındaki çalışmaları nedeniyle David Baker ile, protein yapı tahmini çalışmaları nedeniyle Demis Hassabis ve John Jumper'a verilmişti.
Nobel Ödülleri hakkında
İsveçli Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900'de kurulan Nobel Vakfı tarafından verilen Nobel Ödülleri, insanlığa hizmette bulunanlara takdim edilen ve dünya çapında saygınlığı bulunan ödüller arasında yer alıyor. Ödüller, fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp dallarında ilgili kurumlarca veriliyor; ekonomi dalındaki ödül ise 1968'de alınan karar doğrultusunda ilk kez 1969'da verildi.
Her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim edilen ödüller, geçmişte bazı yıllarda verilmemiş; toplamda 49 defa yapılan iptallerin çoğu Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti. Ödül törenleri ayrıca Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021'de yapılamamıştı.
Not: Haber, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından yapılan resmi açıklama esas alınarak hazırlanmıştır.
2025 Nobel Kimya Ödülü, "metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi"ne ilişkin çalışmalarından dolayı Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson (ortada) ve ABD'li Omar M. Yaghi'ye verildi.
