Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın kira gelirlerinin tespitiylr birlikte ergilendirilmesine ilişkin araştırmalara başlamasıyla birlikte kamuoyunun kira vergilerine ilişkin kaygıları da ortaya çıktı. Gelir İdaresi'nin rehberliğine göre arazi, binalar, madenler, taş ocakları ve televizyon filmlerinin yanı sıra telif haklarıyla gizli formüller de kira gelirine tabi olabilir.
Kira gelirinin vergilendirilebilmesi için nakdi veya ayni olarak alınması gerekir. Gelecek yıllara ait peşin tahsil edilmiş olan kira bedelleri, ödeme yapıldığı yılda değil, söz konusu gelirin ilgili olduğu yılda gelir olarak hesaplanacaktır. 2023, 2024 ve 2025 yıllarına ait kira gelirlerinin 2023 yılında tahsil edilmesi halinde her yılın kirası o yılın geliri sayılacaktır. Mal (eşya, mobilya vb.) için kira tahsil edildiğinde, tahsil edilen kira, vergi kanunu düzenlemelerine uygun olarak nakde çevrilmektedir.
Sınır nasıl uygulanacak?
Kira gelirlerinden 2023 yılında 21.000 TL, 2024 yılında ise 33.000 TL tutarında yıllık vergi kesintisi söz konusudur. Bu tutarların altındaki kira gelirleri vergilendirilmez. Şu anda kira geliri beyanında bulunan ev sahipleri, geçen yılın gelirini ve 21 bin liralık harçlığı dikkate alıyor. Örneğin geçen yıl aylık 1.700 TL'ye ev kiralayan ve yıllık kira geliri 20.000 TL olan bir kişi, izin verilen 21.000 TL'nin altında olduğu için gelirini beyan etmeyecektir. Ancak kiralar arttıkça birçok evin yıllık kirası ödeneği aşmaya devam edecek. Bu durumda gelir, vergiye tabi olmayan tutar düşüldükten sonra beyan edilir.
Kiralık dairelerin karşılık gelen kira bedeli yetkili makam veya mahkeme tarafından belirlenir. Kira bildirimi veya kira tespiti yapılmaması durumunda geçerli kira, bina veya mülkün emlak vergisi tutarının %5'i oranında hesaplanır. 2023 yılında 3,8 milyon TL emlak vergisi olan daireyi arkadaşına bedava kiralayan ev sahibi, 190 bin TL eşdeğer kiraya sahip olacak.
Boş konut koruması açısından bakıldığında, ebeveynlere, büyükanne ve büyükbabalara, çocuklara, torunlara ve kardeşlere tahsis edilen konutlar ücretsizdir ve istisnalar yapılabilse de karşılık gelen ücretler alınmayacaktır. Ancak burada da sınırlar var.
Örneğin, malikin babasının çocuklarına iki ev vermesi durumunda, karşılık gelen kira bedeli sadece bir mülk için değil, ikinci ev için de hesaplanır. Amca, teyze gibi akrabaların ücretsiz yaşadığı evler istisna kapsamına girmiyor. Ancak ev sahibiyle birlikte bir akrabanın yaşaması durumunda bir istisna söz konusudur.
İnternetten işlem yapma!
Ev sahipleri ne kadar beyan etmeleri gerektiğini öğrenmek için vergi daireleriyle iletişime geçebilir veya işlemi online vergi dairesi aracılığıyla yapabilirler. Vergi işlemleri "hazirbeyan.gib.gov.tr" adresinden yapılabilmekte ve tutar hesaplanabilmektedir. İstisnalar dahilindeki vatandaşlar da ihtiyaç duyulması halinde rapor sunabilecek.
Bu durumda ev sahibi aşağıdakilerden birini seçer: "Kira gelirim yok", “gayrimenkuln satışını yaptım”, “kendim oturuyorum”, “üstsoy, altsoy ya da kardeşim oturuyor”, “beyan sınırının altında kira elde ettim” şeklindeki seçeneklerden birini seçiyor. Kira gelirinin birden fazla daireden elde edilmesi durumunda muafiyet, kira gelirinin tamamına bir kez uygulanır.
Başvuru süresi yaklaşıyor!
Kira geliri olanların 1 Mart 2023 ile 1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 tarihi hafta sonuna denk geldiği için) dönemine ait (muafiyet limitini aşan) beyan ettikleri gelirlerini beyan etmeleri gerekmektedir. İlk verginin 1 Nisan 2024'e, ikinci verginin ise 31 Temmuz 2024'e kadar ödenmesi gerekiyor.
Vergi otoriteleri tarafından hazırlanan kılavuzda, bir binanın konut olarak kiralanmasından bir takvim yılı içerisinde elde edilen 21 bin liralık gelirin 2023 yılında gelir vergisinden muaf olacağı belirtiliyor. Konutlardan kira geliri alan kişilerin, kira gelirlerinin yıllık vergi kesintisinden az olması durumunda kira geliri beyan etmelerine gerek yoktur.
Konutlardan alınan kira gelirlerinin zamanında bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi durumunda, 2023 yılında belirlenen 21.000 liralık muafiyet artık geçerli olmayacak. Ancak vergi dairesinin kararı verilmeden önce zamanında bildirilmeyen veya zamanında beyannameye dahil edilmeyen konut kiralarından elde edilen geç kira gelirini beyan etmeniz halinde muafiyet uygulanmayacaktır. Kira geliri istisna tutarını aşan kişiler beyan ettikleri kira gelirlerinden 21.000 lira kesinti yapabilecekler.
Kılavuza göre, bir evin iki veya daha fazla kişi tarafından paylaşılması durumunda, evin kira gelirlerinin vergilendirilmesinde her ortaktan 2023 takvim yılı için ayrı ayrı 21 bin lira kesinti yapılacak. Ayrıca miras bırakılan bir evde terekenin bölünmemiş olması durumunda her mirasçı bu muafiyetten ayrı ayrı yararlanabilir.
Kimler faydalanamıyor?
Kılavuzda muafiyetten yararlanamayacak tek bir kişi listeleniyor. Bu nedenle ticari, zirai veya mesleki gelir beyan etmesi gerekenler muafiyetten yararlanamaz. Beyan edilmesi zorunlu olsun ya da olmasın, 21.000 lirayı aşan konuttan kira geliri elde eden kişilerin ücret, taşınır sermaye geliri, gayrimenkul geliri ve diğer gelir ve gelirlerinin toplamı. 2023 yılı için ücret 550.000 olarak belirlendi ve bu, üçüncü gelir grubundaki ücretler için geçerli. TL tutarını aşan kişiler 21.000 TL muafiyetinden yararlanamaz.
ergi otoriteleri istisnadan nasıl yararlanabileceğinizi örnek vererek açıkladı. Dolayısıyla mükellefin kiraladığı evden 120.000 lira kira geliri, işyerinde tamamı stopajla vergilendirilen 180.000 lira kira geliri, 360.000 lira maaş geliri elde ettiğini varsayalım. Bu kişinin 2023 yılındaki toplam geliri 660.000 liradır. 120 bin lira kira geliri beyan eden mükellefler, 660 bin liranın 2023 için belirlenmiş olan 550 bin lira tavanını aşması nedeniyle 21 bin liralık istisnadan faydalanamayacaklar.
Dilekçe ile bildirilebilir..
Gayrimenkulün kira geliri elde etmemesi veya her takvim yılı için öngörülen kesinti tutarından az olması durumunda beyanname vermeme gerekçelerini bildirmek için vergi dairesine başvuruda bulunabilirsiniz.
